Do 2028. godine Španjola postaje kreativni hab
Izvor: Dan
Autorka: Ksenija Matović
Foto: Render
Zahvaljujući NVO Sinergija koja je godinama unazad nizom manifestacija ukazivala na potencijale hercegnovske utvrde Španjola, potom projektu Kreativna Crne Gora resornog ministarstva i UNDP, te najzad prihvatanjem Vlade Crne Gore ugovora o subvenciji između Regije Pulja, Odjeljenja za ekonomski razvoj i Ministarstva kulture i medija za projekat SA – CREATIVITY, stvorene su sve pretpostavke za realizaciju rekonstrukcije ove tvrđave.
Zamišljeno je da utvrda postane kreativni hab, a za ovaj projekat Crna Gora će od EU dobiti 1,5 miliona eura.
– Ministarstvo kulture i medija (MKM) će u okviru projekta sprovesti rekonstrukciju i revitalizaciju tvrđave Španjola što podrazumijeva rekonstrukciju objekta u postojećim okvirima.
Cilj ove aktivnosti je, prije svega, zaštita kulturnog dobra kroz stavljanje u novu, održivu i savremenu funkciju.
Nakon rekonstrukcije, u objektu će postojati kapaciteti za rezidencijalne boravke umjetnika i kreativnih preduzetnika, razvoja stvaralaštva i kreativnih industrija, posebno u oblasti multimedijalne umjetnosti, primijenjenog vajarstva, grafike i slikarstva, kao i za izložbene, prezentacione i smještajne cjeline, kancelarijski prostor i zajedničku baštu – ljetnju pozornicu – kazala je ministarka kulture i medija Tamara Vujović.
Nosilac projekta SA CREATIVITY je Ministarstvo kulture i medij, a projektni partneri NTO Crne Gore, Ministarstvo turizma Albanije, regija Pulja i Molize iz Italije.
Ukupna vrijednost projekta je skoro 4, 8 miliona eura od čega je sufinansiranje EU 85 odsto za Crnu Goru i Albaniju, odnosno 80 odsto za Italiju, dok ostatak sredstava obezbjeđuju projektni partneri u skladu sa svojim budžetom.
Budžet opredijeljen MKM je skoro 1,5 miliona eura, a sopstvena kontribucija iznosi oko 218.000 eura.
Period realizacije projekta je do 31. decembara 2027.
Inače, UNDP je u februaru 2020. godine raspisao tender za izradu idejnog rješenja za uređenje tvrđave Španjola, a godinu kasnije javni poziv za reviziju glavnog konzervatorskog projekta za rekonstrukciju ovog kulturnog nasleđa.
Na konkurs je stiglo 18 radova, a prvu nagradu od 15.000 dolara osvojio je tim arhitekata koji su činili Nikola Novaković, Marija Novaković, Bogdan Kušević, Đina Prnjat, Nikoleta Savić, Saša Radojković, Nemanja Mitrović i Katarina Pašić.
-Korisnici imaju osjećaj beskonačnosti i slobode u ograničenom prostoru.
Pejzaž unutar tvrđave nagovještava modernu interpretaciju tradicionalnog gumna i stvara izolovane prostore za umjetničke radove.
Istovremeno, rješenje vodi računa o energetskoj efikasnosti i principima održivosti – obrazloženo je tada iz resornog ministarstva.
Propali svi pokušaji revitalizacije
Tvrđava Španjola je bila vlasništvo Ministarstva odbrane sve do 2002. godine, kada je na upravljanje predata Opštini Herceg Novi.
Projekat revitalizacije tvrđave poslednji put je pokrenut 2013. godine, ali do realizacije nije došlo. ZZZCG, Opština Herceg Novi i Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kotora su 2004. godine pokrenuli akciju uređenja koje se svelo na čišćenje otpada, košenje trave i popravku starih gvozdenih vrata.
Za dugoročan zakup prije nekoliko godina bio je zainteresovan i investitor iz Španije.
Od 2009. godine NVO Eko fest, a potom NVO Sinergija se trudi da tokom ljeta organizuju na nekoliko dana festival koji ima za cilj obnovu i zaštitu Španjole.
Pečat srednjovjekovne arhitekture
Tvrdnja da su ovo srednjevjekovno zdanje na uzvisini Bajer formirali Španci 1538. godine, malo je vjerovatna s obzirom na arhitekturu koja upućuje na turski period vladavine, a naročito s obzirom na činjenicu da su Španci držali u rukama Herceg novi svega deset mjeseci.
Prekratak period da bi se mogla napraviti impozantna utvrda sa četiri kule visine 7,50 do 9,70 metara koje dominiraju gradom.
Većina istoričara je saglasna u tome da su Turci započeli gradnju tvrđave, koju su dijelom završili Španci kada su njihove snage udružene sa Papskom državom i Venecijom, a predvođene admiralom Andrejom Dorijem, osvojile grad i vladali njime.
