Tvrđava Španjola budući rezidencijalni umjetnički centar
Ministarstvo kulture i Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) sproveli su Međunarodni konkurs za inovativno idejno rješenje revitalizacije kulturne baštine – Tvrđave Španjola u Herceg Novom. Cilj takmičenja bio je da se dođe do savremenih arhitektonsko-urbanističkih rješenja za preuređenje i prenamjenu ove tvrđave u kreativni hab.
Ukupan nagradni fond iznosio je 24.000 američkih dolara, a odabrana su sljedeća pobjednička rješenja:
Prvu nagradu u iznosu od 15.000 dolara osvojio je tim arhitekata pod šifrom 3003 koji čine: Nikola Novaković, Marija Novaković, Bogdan Kušević, Đina Prnjat, Nikoleta Savić, Saša Radojković, Nemaja Mitrović i Katarina Pašić iz Crne Gore.
-Koncept pobjedničkog rješenja se zasniva na preklapanju i stalnoj interakciji između budućnosti i prošlosti, i konačnom susretu dva vremenska perioda. Izvornost estetskog izraza postigla se kombinovanjem očuvanja postojećih građevina s prozirnim polikarbonatom, koji je vizuelno neupadljiv i stvara interakciju između enterijera i eksterijera.
Korisnici imaju osjećaj beskonačnosti i slobode u ograničenom prostoru. Pejzaž unutar tvrđave nagovještava modernu interpretaciju tradicionalnog gumna i stvara izolovane prostore za umjetničke radove. Istovremeno, rješenje vodi računa o energetskoj efikasnosti i principima održivosti-navodi se u obrazloženju.
Drugu nagradu u iznosu od 6.000 dolara osvojilo je rješenje pod šifrom URBSH0808, čija autorka je arhitektica Ana Radovanović iz Crne Gore.
-Originalnost i inovativnost projekta ogleda se u zaštiti identiteta mjesta, kroz očuvanje autentičnosti kulturnog dobra. Estetski izraz povezuje tradicionalnu i modernu arhitekturu, poštujući principe revalorizacije. Posebna pažnja posvećena je simboličkom značenju mjesta, kao i neprimjetnoj povezanosti grada i tvrđave. Rješenje nudi dobru organizaciju, funkcionalnost i jasnoću komunikacija unutar tvrđave, kako za turiste, tako i za lokalno stanovništvo. Novi materijal korten (metal) koristi se samo za nužne intervencije obnove i u skladu je s postojećim kamenom-piše u obrazloženju.
Treću nagradu u iznosu od 3.000 dolara osvojio je tim pod šifrom 85340, koji čine arhitekte Marko Aracki, Srećko Andrijanić i Kristina Nikolić iz Srbije.
-Ovaj projekat povezuje tri identiteta u jedan: istorijski, umjetnički i održivost. Autori su zadržali duh tvrđave, a istovremeno osigurali vidljivost savremenih intervencija. Koristeći lokalni kamen, tradicionalnu ribarsku užad, bale sijena i prerađene palete od drveta u stvaranju umjetničkih okruženja, autori nastavljaju da ugrađuju održivost u sam DNK tvrđave. Ovi pristupačni, lagani i lokalni materijali pretvaraju tvrđavu u savremeni poligon kreativnosti-navodi se u obrazloženju.
Međunarodni konkurs bio je otvoren od 17. februara do 10. aprila, a učestvovalo je više od 60 autora – arhitekata grupisanih u timove iz Crne Gore, Srbije, Makedonije i Austrije. Stručni žiri razmatrao je 18 pristiglih radova koji su ispunjavali sve uslove propisane konkursom, a vrednovani su na osnovu originalnosti i inovativnosti projektnog rješenja, primjene konzervatorskih principa zaštite vizuelnog identiteta sa posebnom pažnjom na dizajn kojim kreativni hab može biti pokretač za postizanje ciljeva održivog razvoja, ispunjavanja programskih zahtjeva, uz racionalnost i ekonomičnost rešenja.
Konkurs je realizovan u okviru programa „Kreativna Crna Gora – ekonomska valorizacija i kreativne industrije“, koji zajednički sprovode Ministarstvo kulture i UNDP. Jedan od osnovnih ciljeva ovog programa je da se uspostavi mreža kreativnih centara u Crnoj Gori, a jedan od tih centara, sa međunarodnim karakterom je i Tvrđava Španjola.
-Ključno je sačuvati objekat i njegovu zaštićenu cjelinu, da se u budućnosti ovo utvrđenje rekonstruiše uz primjenu svih konzervatorskih mjera i principa, uz neophodna preliminarna arheološka i arhitektonska istraživanja, te da se objekat revalorizuje sa jasnom namjenom, u cilju održivog korišćenja. Održivo korišćenje moguće je upravo kroz uvođenje kulturnih i kreativnih sadržaja koji će obezbijediti i ekonomski razvoj-navode organizatori.
Shodno planiranim kulturnim i kreativnim djelatnostima unutar kompleksa Tvrđave Španjole i njene rezidencijalne namjene, te internacionalizacije djelovanja, hab će obezbijediti i međunarodne aktere kulturne scene.
