.png)
Bar: Predstavljen IPA projekat LANDS
Foto: Privatna arhiva
Klimatske promjene više nijesu priča o budućnosti – one mijenjaju Crnu Goru danas, saopšteno je na promociji međunarodnog IPA projekta LANDS, finansiranog kroz Interreg EU IPA Adrion program, koji se bavi primjenom savremenih tehnologija za prevenciju klizišta i suša na području crnogorskog primorja.
Na promociji u Evropskoj kući u Baru predstavljeni su podaci o sušama, klizištima i rizicima koji pogađaju šest primorskih opština, uz navode da nauka, tehnologija i pametno planiranje sada postaju ključ za sigurniju i otporniju obalu.
Događaj je organizovao Fakultet za poslovnu ekonomiju i pravo (FPE) Bar, uz prisustvo predstavnika lokalnih institucija, akademske zajednice i stručne javnosti.
Konferenciju je otvorio prof. dr Rajko Novićević, koji je istakao važnost komunikacija u nauci, te o vrijednosti ove inicijative.
Na događaju su govorili doc. dr Ivana Tomašević, predstavnica projekta LANDS, i prof. dr Velibor Spalević sa Univerziteta Crne Gore (UCG), koji je predstavio rezultate obimnog istraživanja o klimatskim rizicima u šest primorskih opština.
-Projekat LANDS ima za cilj da poveća upotrebu ICT rješenja u prevenciji klizišta i suša, te da unaprijedi kapacitete za istraživanje i inovacije malih i srednjih preduzeća.
Projekat traje 30 mjeseci, a vodeći partner je razvojna agencija RERA S.D. iz Splita-istakla je Ivana Tomašević.
Posebnu vrijednost projektu daje primjena bežične mreže senzora (WSN), razvijene na Univerzitetu u Bolonji.
Ovi senzori prikupljaju podatke u realnom vremenu, omogućavajući detaljno praćenje terena sklonih klizištima i područja izloženih suši.
Ključ njihove efikasnosti je obrada velikih setova podataka („big data“), što omogućava preciznije predviđanje ekoloških rizika, istakao je doc. dr Nikola Abramović.
Pilot aktivnosti projekta sprovode se u Albaniji, Crnoj Gori, Italiji, Srbiji i Sjevernoj Makedoniji, sa ciljem stvaranja transnacionalne mreže preduzeća koja će u budućnosti instalirati i upravljati ovom tehnologijom.
Prof. dr Velibor Spalević predstavio je dosadašnje rezultate istraživanja sprovedenog na području opština Bar, Budva, Herceg Novi, Kotor, Tivat i Ulcinj, koje se već suočavaju sa značajnim klimatskim i geološkim opterećenjem.
-Klimatske promjene već sada dovode do sve češćih i intenzivnijih suša, dok geološki nestabilni tereni, posebno flišni predjeli, povećavaju rizik od klizišta.
Obalni region predstavlja okosnicu ekonomije Crne Gore, zbog čega klimatski rizici direktno utiču na poljoprivredu, turizam, infrastrukturu i lokalne budžete.
Potrebni su modernizacije vodne i komunalne infrastrukture, bolje planske regulacije i rano otkrivanje rizika-saopšteno je ovom prilikom.
Prema rezultatima istraživanja, od klizišta su najugroženija područja opština Herceg Novi, Kotor, Budva, Bar, Tivat i Ulcinj.
Identifikovani su različiti tipovi klizišta, a najčešće se javljaju klizanja i odroni u flišnim i kraškim terenima.
Procijenjena šteta na javnoj imovini iznosi 20–50 miliona eura, dok je šteta u sektoru malih i srednjih preduzeća oko pet miliona eura, a na privatnim parcelama oko deset miliona eura godišnje.
U osvrtu na suše, ukazano je da su posljednje tri godine obilježene izuzetno sušnim ljetima, sa temperaturama koje redovno prelaze 30–35°C i jasnim deficitom padavina, zbog čega poljoprivredna proizvodnja trpi značajne gubitke, posebno u sektorima vinogradarstva, maslinarstva i stočarstva.
-Klimatske promjene, geološka nestabilnost, ubrzana urbanizacija i nedovoljno ulaganje u infrastrukturu čine primorje jednim od najrizičnijih područja u Crnoj Gori.
Neophodna je integrisana procjena rizika i uspostavljanje sistema ranog upozoravanja – upravo ono što projekat LANDS uvodi kroz novu tehnološku platformu.
Ovi predstavljeni nalazi nijesu samo naučni podaci, već osnova za konkretno djelovanje.
Građanima donose bolju zaštitu imovine, sigurnije okruženje i stabilnije vodosnabdijevanje.
Opštinama omogućavaju preciznije planiranje urbanističkih i razvojnih projekata, uz jasno definisane rizične zone.
Poljoprivrednicima i MSP-ovima pomažu da smanje gubitke, povećaju otpornost proizvodnje i pravovremeno se pripreme za sušne periode, a turizmu obezbjeđuju stabilniju infrastrukturu i smanjenje rizika koji direktno utiču na imidž destinacije-naveo je prof. Spalević.
-Klimatski rizici više nijesu pitanje budućnosti, već stvarnost Crne Gore danas.
Projekat LANDS, kroz uvođenje savremenih tehnologija i kreiranje mreže preduzeća koja će upravljati monitoring sistemima, predstavlja značajan korak ka modernizaciji upravljanja prirodnim hazardima.
Moramo djelovati sada – jer ono što danas izgleda kao prirodna nepogoda, već sjutra postaje ekonomski i razvojni problem cijele države-zaključio je prof. Spalević.
