Komitet SE: Romski jezik u Crnoj Gori i dalje zapostavljen
Izvor, foto: RTCG
U izvještaju koji je objavio Komitet Savjeta Evrope (SE) za praćenje primjene povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima, navodi se da je "situacija romskog jezika i dalje kontroverzna u Crnoj Gori", odnosno da još uvijek nema ni formalnog ni redovnog obrazovanja na ovom jeziku.
Preporučuju da bi romski jezik trebalo da bude uveden u službenu upotrebu u najmanje jednoj lokalnoj upravi gdje govornici romskog jezika imaju najveću koncentraciju.
Uprkos pozitivnim pomacima, u izvještaju su utvrđeni problemi u implementaciji Povelje, koja je u Crnoj Gori stupila na snagu 2006. godine i odnosi se na albanski, hrvatski, bosanski i romski jezik.
Za romski jezik ističu, da je "evidentna kolizija između domaćeg zakonodavstva i obaveze da se obezbijedi visok nivo zaštite" tog jezika.
-Na osnovu preovlađujuće političke i pravne situacije kada je Komitet eksperata posjetio Crnu Goru u martu ove godine, na romskom jeziku još uvijek nema formalnog i redovnog obrazovanja, uglavnom zbog nepostojeće obuke nastavnika i nedostatka nastavnog materijala-navodi se u izveštaju.
Kako se dodaje, ukidanje Romskog radija je smanjilo prisustvo Roma u medijima "još više" od prethodnog praćenja, čak i ako romski medijski portal (Romanet) i njegov podkast predstavljaju pozitivne korake.
Preporučuju da bi romski jezik trebalo da bude uveden u službenu upotrebu u najmanje jednoj administrativnoj jedinici, bez obzira na cenzus od pet odsto koji je utvrđen Zakonom o manjinskim pravima i slobodama.
-Od prethodnog praćenja, razlika između nivoa primjene odredbi Povelje za četiri manjinska jezika ostala je ista, ali je albanski i dalje u veoma povoljnom opštem položaju.
Iako je bosanski i dalje zaštićen kao poseban manjinski jezik, bosanska kultura i tradicija bi trebalo da budu vidljivije u medijima i dalje promovisane u obrazovanju.
Crnogorske vlasti takođe treba da unaprede nastavu i učenje hrvatskog u svim odgovarajućim fazama, a da se ne oslanjaju isključivo na podršku Hrvatske.
Hrvatska kultura i tradicija takođe bi trebalo da budu vidljivije u medijima i dalje promovisane u obrazovanju-navodi se u izvještaju.
Komitet eksperata dalje opisuje opštu promociju i zaštitu jezika nacionalnih manjina u smislu zakonodavnih mjera kao "stagnirajući" posljednjih godina.
Iako je u prethodnom monitoringu konstatovano da je Skupština Crne Gore usvojila izmjene i dopune zakonodavnog okvira za zaštitu nacionalnih manjina, crnogorske vlasti nisu potvrdile nikakve dalje izmjene od posljednje runde monitoringa u pogledu implementacije Povelje.
Pored toga, iako je finansiranje kulturnih događaja i jezičkih projekata na regionalnim i manjinskim jezicima posljednjih godina polako raslo, u izvještaju se izražava zabrinutost zbog smanjenja budžeta od 2020. za Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina (CEKUM), a manjim dijelom za Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore.
-Važno je vratiti i dodatno povećati nivo finansiranja CEKUM-a i Fonda-zaključuje se u izvještaju.
Preporuke za "neposrednu akciju" date su samo u pogledu romskog jezika i to:
- uvesti romski jezik u formalno obrazovanje u saradnji sa govornicima;
-razviti i primijeniti strategiju za osnovnu i dalju obuku nastavnika za Rome;
-uvesti romski jezik u službenu upotrebu u najmanje jednoj jedinici lokalne samouprave, gdje govornici romskog jezika imaju najveću koncentraciju.
- Tagovi:
- SE
- RE
- Jezik
- Ljudska prava
