.jpg)
Slučaj Kamenolom Velja Gorana: Ko je ucrtao lokaciju?
Izvor: mrezamedija.me
Autor: Radomir Petrić/Feral.bar
-Posljednja koncesiona tačka kamenoloma udaljena je 175 metara od prvih kuća, a eksploataciono područje 453 metra. Nama sve vrijeme govore da je to daleko, ali, to je jedva pola kilometra od naših kuća, a taj kamenolom je sa svih strana opasan privatnom imovinom, našim pašnjacima, livadama, voćnjacima i oranicama, on u potpunosti degradira vrijednost naših imanja-
Ove riječi Edine Osmanović, mještanke Velje Gorane, najkraće i najefektnije opisuju muku stanovnika ovog dijela barske Mjesne zajednice (MZ) Mrkojevići, na samoj administrativnoj granici opština Bar i Ulcinj, otkako je objavljeno da će u njihovom neposrednom komšiluku biti izgrađen kamenolom.
Elaborat: Nema pozitivnog uticaja kamenoloma na životnu sredinu
Na prezentaciji Elaborata procjene uticaja na životnu sredinu za projekat površinskog kopa tehničko-građevinskog kamena ležišta „Velja Gorana“ , održanoj 16. septembra ove godine u Baru, koordinator Multidisciplinarnog autorskog tima dr Danilo Mrdak, profesor na Prirodno-matematičkom fakultetu (PMF) Univerziteta Crne Gore (UCG) kazao je da u toku izrade elaborata nije našao nijedan pozitivan uticaj kamenoloma na životnu sredinu, “jer ne postoji”.
Prezentacija Elaborata procjene uticaja na životnu sredinu 2022. godine, foto: Radomir Petrić
-Kamenolom nije apotekarski posao, rudarstvo je prljav posao. Uloga ovog elaborata nije da kaže može li ili ne može da radi kamenolom, on sagledava sve negativne uticaje na životnu sredinu
Ne postoji ništa što se od tih uticaja može eliminisati, sem upotrebe vodenih prskalica za prašinu i utišavanja buke. Posebno sam.insistirao na buci, prašini i seizmici, jer oni najviše utiču.
Ovaj elaborat vam daje moć da kroz socio-ekonomsku studiju pokažete koliki će biti vaši gubici-rekao je mještanima Mrdak koji na PMF-u predaje i predmet Principi održivog razvoja.
Mještani su odmah reagovali da u Gorani nema vode, “pa kako onda da rade prskalice”.
Nakon odluke Agencije za zaštitu životne sredine slijedi odgovor mještana
Ovaj elaborat je trenutno u Agenciji za zaštitu životne sredine koja treba da se odredi prema rezultatima eksperata.
Edina Osmanović, koja je svojevrsno “Lice protesta” jer je prva iskoračila u javnost sa osudom namjere gradnje kamenoloma, za Feral.bar kaže da mještani s nestrpljenjem isčekuju stav Agencije.
Edina Osmanović, foto: Privatna arhiva
-Uskoro treba da dobijemo zvaničan odgovor Agencije za zaštitu životne sredine da li su dali rješenje da se kamenolom može praviti na tom mjestu ili ne.
Dakle, u fazi smo čekanja, da vidimo njihovu odluku, i naša reakcija zavisiće od toga.
Ovo je posljednji korak i nadamo se da će komisija Agencije donijeti odluku da se to ne može raditi.
Profesor Mrdak nam je rekao da ćemo imati štete na kućama, da će nam voda u bistijernama biti prljava, i da će popucati bistijerne, ali, oni to nisu uvrstili u elaborat-priča Osmanović.
Ovim povodom, kontaktirali smo i profesora Mrdaka koji je u telefonskom razgovoru kazao da ne želi da svojim komentarom u ovom trenutku “staje na bilo koju stranu, dok se ne dobije rješenje Agencije za zaštitu životne sredine”.
Prof. dr Danilo Mrdak, foto: Radomir Petrić
-Veoma sam raspoložen da nakon toga prokomentarišem cijeli slučaj-rekao je Mrdak za Feral.bar.
Opština Bar negira bilo kakve veze sa određivanjem lokacije kamenoloma
Pomenuta prezentacija Elaborata otvorila je vrlo bitno pitanje-ko je odredio da kamenolom bude baš na ovom mjestu?
-Problem ovog kamenoloma je prostorni plan, kada je kamenolom ucrtan, niko nije reagovao.
Nisam vam ja kriv za ovo, već onaj koji je ovo ucrtao-rekao je na prezentaciji elaborata Mrdak posjetiocima javne tribine, sa kojima je vodio na momente i veoma žustru polemiku.
Kamenolom Velja Gorana, foto: Privatna arhiva
Na samom kraju četvoročasovne tribine, jedna od članica Multidisciplinarnog tima kazala je mještanima da je za slučaj kamenoloma u Veljoj Gorani “glavni krivac Opština Bar koja je dozvolila da u Prostornom planu tu bude ucrtan kamenolom, a zbog svega onoga što je bilo docnije, i investitor je doveden u zabludu”.
Na pitanje Feral.bar koliko je Opština Bar bila upućena u proces određivanja ove lokacije za kamenolom, odnosno, da li je bila u mogućnosti da interveniše kod planera prije ucrtavanja kamenoloma na ovu lokaciju, iz Opštine Bar je stigao odgovor sljedeće sadržine:
-Ove lokacije definisane su Prostornim planom obalnog područja koji je donijet u julu 2018. godine.
Ovaj plan izrađen je i usvojen od strane Vlade Crne Gore. Dakle, Opština Bar nije učestvovala ni u izradi ni u donošenju istog.
Osim toga, Planom eksploatacije koji takođe donosi Vlada Crne Gore utvrđena su eksploataciona područja, pa Opština Bar nije mogla uticati na određivanje predmetne lokacije.
Dodatno, eksploatacija se uređuje na osnovu Zakona o rudarstvu, koji propisuje nadležnost Ministarstva kapitalnih investicija u dijelu inspekcijskog nadzora nad takvim radnjama, pa ni u tom dijelu Opština nije mogla intervenisati-navodi se u odgovoru iz kabineta predsjednika opštine Dušana Raičevića.
Minstarstvo: Opština Bar bila nosilac izrade PUP-a Bar
Na drugoj strani, iz Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma (MEPG) iznose stavove koji se u prvi mah ne podudaraju sa navodima iz barske lokalne uprave.
Naime, portal Feral.bar je od resornog ministarstva zatražio odgovore na sljedeća pitanja:
-Kada je ova lokacija dobila namjenu kamenoloma?
-Kada je i u koji plan ova lokacija ucrtana kao kamenolom?
-Ko je tražio da se na ovoj lokaciji ucrta kamenolom?
-Da li je u toku javne rasprave o planu bilo primjedbi mještana?
-Da li je Opština Bar zvanično reagovala protiv ove namjene lokacije?
Odgovor PR službe MPEG bio je jezgrovit, uz “divertovanje” odgovornosti na lokalni nivo:
-U vezi sa pitanjima koje ste poslali, iz nadležnog direktorata su nas obavijestili da je nosilac izrade PUP-a Bar opština Bar, te stoga oni mogu pripremiti odgovore na postavljena pitanja-naveli su iz PR službe MPEG.
Velja Gorana, foto: Privatna arhiva
Ova pitanja Feral.bar je proslijedio Opštini Bar, međutm, do zaključenja teksta odgovora još nije bilo.
Osmanović: Odluka o koncesiji nije donijeta u skladu sa zakonom
Osmanović za Feral.bar kaže da su oko 600 stanovnika ovog mjesta, koliko ih je evidentirano u popisu iz 2011. godine, postali svjesni šta im se sprema tek kada su “slučajno, preko portala” vidjeli da će kamenolom biti u Veljoj Gorani.
-Vidjela sam sliku svog mjesta, tako smo saznali. Svih sedam javnih rasprava o lokaciji koje su prethodile odluci Vlade, kao da su rađene u tajnosti jer im niko nije prisustvovao iz naselja, dok se sva dokumentacija nije završila.
Mi smo sada na sudu, tužili smo i državu i koncesionara zato što je Ugovor o koncesiji potpisan neposredno prije formalnog pada Vlade Duška Markovića, to je sve zbrzano i ta odluka nije donijeta u skladu sa Ustavom.
Edina Osmanović na javnoj tribini 2022. godine, foto: Radomir Petrić
Ističem da ta odluka nije donijeta na sjednici Vlade, a nije donijeta ni na vanrednoj sjednici, samo je potpisana.
Zato smo ih i tužili, da bismo dokazali da su i Vlada i koncesionar zajednički umiješani i da taj ugovor nije zakonit-kategorična je Osmanović.
Barska izvršna i zakonodavna vlast složno protiv kamenoloma
Drugog februara ove godine, Skupština Opštine (SO) Bar usvojila je jednoglasno zaključke kojima se od nadležnih državnih organa traži da preispitaju koncesione ugovore za eksploataciju kamena na teritoriji Opštine Bar kao i mogućnost njihovih raskida, a “zauzet je negativan stav prema davanju novih koncesija” za kamenolome na teritoriji Opštine.
Na pitanje Feral.bar kakav je stav barske lokalne uprave prema protestima mještana Velje Gorane zbog kamenoloma u neposrednoj blizini njihovih kuća, našem portalu je iz Opštine Bar odgovoreno da je na posebnoj sjednici SO Bar usvojila zaključke kojima se od nadležnih državnih organa traži da preispitaju koncesione ugovore za eksploataciju kamena na teritoriji Opštine Bar “kao i mogućnost raskida istih te zauzela negativan stav prema davanju novih koncesija za slične eksploatacije”.
Velja Gorana, foto: Privatna arhiva
-To je zaključak sjednice održane na inicijativu građana koji su protestovali zbog otvaranja novih kamenoloma u blizini njihovih naselja a čijem se skupu pridružio i predsjednik Opštine.
Predsjednik Opštine Bar istakao je da su od 13 potencijalnih koncesionih područja u Baru zaključeni ugovori za devet, od čega su šest starih, a tri nova koja još nisu aktivirana.
On je tada poručio da “smo još na vrijeme da zajednički spriječimo potencijalnu štetu” dok nije krenula eksploatacija, te da će “koncesionari tražiti određenu nadoknadu, ali, životi ljudi su naš najveći prioritet” -navodi se u odgovoru dostavljenom portalu Feral.bar iz Raičevićevog kabineta.
“Trojan” dobio koncesiju za kamenolom na 30 godina
Sredinom avgusta 2020. domaći mediji su objavili da je barska firma „Trojan“ jedina dostavila ponudu za dodjelu ugovora o koncesiji za detaljna geološka istraživanja i eksploataciju mineralne sirovine tehničko-građevinskog kamena na nalazištu Velja Gorana u Baru, a u obavještenju objavljenom na sajtu Ministarstva ekonomije, “nakon pregledanja ponude imala je maksimalnih 100 bodova”.
Prema istim navodima, rok trajanja koncesije je 30 godina, od čega se dvije odnose na geološka istraživanja, a 28 na eksploataciju kamena, koncesiona naknada na godišnjem nivou za predviđenu proizvodnju iznosi 176.260 eura, a za ukupan period eksploatacije 4,94 miliona eura.
Kamenolom Velja Gorana, foto: Privatna arhiva
-Na površinskom kopu Velja Gorana ponuđač predviđa da zaposli 14 radnika.
Poslovnim planom ponuđač je predvidio investicije koje će se realizovati u prve dvije godine trajanja ugovora, u iznosu od 491.700 eura, dok takozvana prethodna ulaganja, koja će se koristiti za potrebe eksploatacije na lokalitetu Velja Gorana, iznose 1,09 miliona eura.
Izvor finansiranja su sopstvena sredstva iz osnovne djelatnosti i realizacije proizvodnje-objavljeno je tada.
Protesti protiv kamenoloma krenuli odmah
Negativne reakcije javnosti povodom najave gradnje kamenoloma u Veljoj Gorani bile su ekspresne: pored mještana, javno su u više navrata istupali predstavnici SDP, URA, MZ Mrkojevići, DPS, Demokrate, Biram Crnu Goru, nezavisni odbornici u SO Bar...
Predsjednik Opštine Bar Dušan Raičević je osmog septembra 2020. uputio zahtjev resornom ministarstvu da se razmotri inicijativa mještana da se kamenolom izmjesti.
Iz MZ Mrkojevići je u pomoć je bila pozivana i nova Vlada Crne Gore i tadašnji ministar kapitalnih investicija Mladen Bojanić, da raskinu koncesioni ugovor .
Na javnoj tribini “Elaborat procjene uticaja na životnu sredinu za projekat detaljnih geoloških istraživanja tehničko-građevinskog kamena ležišta “Velja Gorana” 23. jula 2021. godine predstavnik investitora Mirsad Bajrović istakao je da je želja DOO “Trojan” da sve bude na zakonskom nivou, dodajući da je “ovo sve i te kako ispolitizovano”.
Javna tribina 2021. godine, foto: Radomir Petrić
- Mi ćemo živjeti lijepo i bez ovog kamenoloma, ali, ovakvih manipulacija sam više sit. Na sedam javnih rasprava u opštini-niko ne dođe iz opštine!
Što se kišnice tiče-kako je se niko ne sjeti za 30 godina? Mi nećemo raditi na 150.000 kvadrata, radićemo na trećini.
Mještani, dogovorite se sa opštinom i da dio koncesione naknade ide direktno u Mjesnu zajednicu-rekao je pored ostalog Bajrović.
Eskalacija nezadovoljstva mještana zbila se 23. decembra 2021. kada se preko 90 njih okupilo blizu parcele kamenoloma u znak protesta, a sa njima je tada u znak podrške bio i predsjednik Opštine Raičević.
Protest mještana Velje Gorane, 23. decembar 2021. godine, foto: Barinfo
Raičević je odbacio ove navode, ocijenivši ih kao “niz netačnih informacija koje imaju za cilj moju ličnu i političku diskreditaciju, kao i institucije kojom rukovodim”.
Nakon ovih protesta, članovi dijaspore iz Velje Gorane koji žive i rade u SAD, zatražili su pomoć i od ambasadorke SAD u Crnoj Gori.
Vlada bez reakcije na zahtjeve mještana
Mještani Velje Gorane nisu zadovoljni reakcijama aktuelne i prethodne dvije Vlade na njihove zahtjeve.
-Mi od ulcinjske strane imamo još dva nelegalna kamenoloma, i dobro znamo dokle seže prašina.
Svjesni smo da tu života imati nećemo sa još jednim, a da ne pričamo da nemamo vodu i da se snabdijevamo vodom iz cistijerni.
Slali smo dopise, od Vlade nikad nismo primljeni u kabinet nijednog premijera, tu smo „iskulirani“ maksimalno, preskočili su nas, za sve ostale je bilo vremena i volje da ih pozovu u kancelarije, samo ne za nas-kaže rezignirano Osmanović.
Mještani Velje Gorane na jednoj od javnih tribina, foto: Radomir Petrić
Ona naglašava da sve tri Vlade u ovom periodu nisu reagovale, “ a sve vrijeme se priča da smo ekološka država, neko smatra da je OK da se neko 30 godina truje i ostavlja bez uslova za život”.
-Pred izbore su svi potrčali da kažu da će da nam pomognu, ali, jasno nam je da ovo ne može odmah, dakle, ili sud ili da Vlada donese odluku da se raskine ugovor.
To je moralo proći kroz kabinet predsjednika Opštine, gospodinu Raičeviću sam rekla “Vi ste to potpisali, što nas tada niste obavijestili”, sada svi peru ruke-dodaje naša sagovornica.
Ona podsjeća da je u vrijeme potpisivanja ugovora ministarka ekonomije bila Dragica Sekulić, “opština je to na neki način dozvolila, sve se vuče od 2012. godine po prostornim planovima, pa nam sad kažu “Vama je opština tu kriva”.
-Sad je kasno da gledamo ko je kriv, a ko nije, jasno se vidi da je sve urađeno da ne saznamo i da se ne pobunimo dok se sva dokumentacija ne završi, koncesija nije ni po Ustavu ni po zakonu, sve je na brzinu urađeno, ali, uzdamo se u pravdu i da ćemo dokazati da smo u pravu.
U međuvremenu, neki od ljudi koji su bili sa nama i uz nas se više ne oglašavaju, malo je čudno to, ali, cijelo selo i dijaspora su složni u tome, cijela Mjesna zajednica, a i cijeli Bar, i apsurdno je da imate cijeli jedan grad koji ne želi taj kamenolom, a da se on ipak dozvoljava-zaključila je Osmanović.
AUTOR: Redakcija portala Feral.bar
Ovaj tekst nastao je u okviru projekta “Transparentnost lokalnih online medija za jačanje demokratskih kapaciteta”, a koji finansira Ambasada SAD u Podgorici.Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Stejt dipartmenta/Vlade SAD.
