Tužna godišnjica: 80 godina od velike pomorske tragedije u Boki
Izvor, foto: Radio Tivat
Autorka: Sonja Štilet
Povodom potapanja parobroda „Cetinje“ 1944. godine, Opština Tivat organizovala je danas komemoraciju na mjesnom groblju u Donjoj Lastvi, gdje su sahranjeni stradali u toj pomorskoj nesreći.
Komemoraciji su prisustvovali predsjednik Skupštine Opštine Tivat Miljan Marković, komandant Mornarice Vojske Crne Gore Milan Jevtović, predsjednik Saveza OBNOR-a Crne Gore Radojica Radonjić, predsjednik Zajednice Italijana Crne Gore Aleksandar Dender, sekretarka za društvene djelatnosti Opštine Tivat Olivera Mišković Vidojević, istorijske sekcije osmog razreda OŠ “Drago Milović” i Branko Brinić, Maša Stevović, Natalija Đukanović, Mia Nikolić, Anida Mehović, Katarina Peričić, Hana Mehović, Ariana Pajović i Iva Bulatović i drugi.
Nakon polaganja vijenaca na groblju, uz muzičku pratnju „GPD Tivat“, predsjednik tivatskog OBNOR-a Mato Brguljan je podsjetio da OBNOR zajedno sa Opštinom Tivat ove godine, četvrti put, posjećuje ovu grobnicu, spomen obilježje stradalima u brodolomu parobroda Cetinje 10. decembra 1944. u moru ispred Tivta, što je događaj koji se nikada ne smije zaboraviti:
-Neprijatelj nam je nakon rata, prilikom povlačenja iz Boke ostavio pustoš na moru minirajući zaliv, rušeći puteve i mostove tako da jedina komunikacija bila pomorska plovidba zalivom Boke.
Grupa entuzijasta, na čelu sa kapetanom broda Božom Paparelom iz Dubrovnika, rođenim na Prčanju, brzo se organizovala da osposobi parobrod “Cetinje” koje je bio ostavljen na vezu u Dobroti.
Uspješno je izvedena probna vožnja od Kotora do Bijele a stručnjaci Arsenala su izvršili razminiranje trase široke oko 300 metara sa dva drvena broda između kojih je bila razvučena sajla koja je klizala po dnu mora.
Ali, brod Cetinje je bio od metala i naišao je na savremenu minu koje su Njemci napravili 1939. godine i 80 takvih mina od 350 kg eksploziva položili u zaliv.
Od siline eksplozije parobrod se prepolovio i potonuo za tri minuta.
Pretpostavlja se da je na brodu bilo od 222 do 230 putnika što znači da je ovo bila najveća tragedija na Jadranu.
Među žrtvama je bio djece, žena, naših boraca, 15 boraca čuvene italijanske brigade “Garibaldi” koji su prišli našim partizanima posle pada Italije 1943. a bilo je i njemačkih zarobljenika koji su prebacivani iz kotorskog u novski zatvor.
Svi posmrtni ostaci su sahranjeni u ovu zajedničku grobnicu a na spomen ploči su ispisana imena 15 italijanskih partizana sa njihovim godinama rođenja i činom, ispisani na italijanskom jeziku.
Preživjelo je 11 ljudi, među kojima i kapetan broda Božo Paparela sa tri člana posade-.
Brguljan je dao predlog, već upućen Turističkoj organizaciji Tivat da preuzime inicijativu za izmještanje ovog spomenika u budući novi spomen park Tivat:
-Taj novi spomenik treba staviti na javnu površinu, u Veliki gradski park između spomenika Spasiću i Mašeri i spomenika iz 1918. kada Austugarska predaje ratnu mornaricu bivšoj Jugoslaviji, čime bi napravili gradski spomen park kakav ima Kotor i Herceg Novi.
Spomen oblježje treba napraviti od kamena u vidu prelomljenog broda koji tone.
Postoje i dvije kamene ploče iz Arsenala koje se sada nalaze uz zid pomorskog muzeja u Porto Montenegu, a kojima je mjesto u novom spomenu parku.
Ova ideja došla je tako što je TO Tivat 2019. godine naručila i finansirala projekat Spomen oblježja opštine Tivat, što je bilo odlično rješenje i vrijedan iskorak.
Imamo predlog i da se jedna ulica u Tivtu nazove Ulicom žrtva brodoloma “Cetinja”, zatim da se preko Ministarstva prosvjete pokrene inicijativa da se ovaj događaj uvrsti u udžbenike istorije, kao i da se održe predavanja djacima osnovnih i srednjih škola, makar u Boki.
Na predlog OBNOR-a Kotor od 13.12. prošle godine na ovaj dan zajedno sa Opštinom Tivat posjećujemo spomenik na Trojici gdje su 13. decembra 1944.godine strijeljani i naši rodoljubi iz Krtola, Drago Milović i Branko Brinić-.
Predsjednik Zajednice Italijana Aleksandar Saša Dender je istakao da je prošlo osamdeset godina od tragičnog događaja, potonuća broda Cetinje koji je sa sobom povukao 200 ljudi, žrtava, koji danas zajednički počivaju u plavoj grobnici :
-Čudne su ljudske sudbine, čudni su putevi Gospodnji, čudna je sudbina i 15 naših sunarodnika koji počivaju ovdje.
Oni su došli sa divizijom “Garibaldi” 1941. godine, boreći se protiv partizana, da bi 1943. prešli na njihovu stranu, birajući pravu stranu istorije.
I sasim sigurno mi ćemo ih pamtiti, ne samo kao žrtve, već i kao hrabre ljude koji su ostali onda kada su mogli otići, poštujući svoju savjest i svoj moralni kodeks.
Viktor Igo, francuski pisac, jednom je rekao da mrtvi žive onoliko koliko koji žive ljudi koji misle na njih.
Zato su ovakva obilježavanja izuzetno važna, jer ona čuvaju sjećanje.
Mi u Zajednici Italijana izuzetno poštujemo obilježavanje ovoga događaja, naročito ovaj spomenik koji podsjeća na sve te žrtve.
Isto tako pokušavano da se borimo za očuvanje identiteta italijanske zajednice u Kotoru, pogotovo na katoličkom groblju gdje se grobnice Italijana bezobzirno uništavaju jer su njihovi vlasnici umirali ili se iselili.
A ako uništavate grob jednog naroda, gubi se i svaki trag o njemu.
Zbog toga toplo pozdravljam ovaj način odlježavanja tragičnog događaja, posebno pozdravljam predstavnike boračke organizacije i prestavnike opštine Tivat što ovako čuvaju žrtve od zaborava-.
Nakon polaganja vijenaca na groblju, delegacija je isplovila sa pristaništa ispred Crkve Svetog Roka u Donjoj Lastvi i položila zajednički vijenac u more na mjestu potapanja parobroda “Cetinje”.
- Tagovi:
- Tivat
- Brod
- Italija
- NOB
- Eksplozija
- Godišnjica
