.jpg)
Šušanj se guši u neriješenoj kanalizaciji (VIDEO)
Autor: Tim Feral.bar
Foto: Feral.bar, privatna arhiva
Šušanj je jedno od najpopularnijih i najposjećenijih turističkih mjesta barske opštine. Nažalost, sticajem više okolnosti, od kojih je ključni kontinuirani neadekvatan odnos lokalne uprave prema tom problemu, neregulisane otpadne vode ozbiljno su ugrozile razvoj turizma u ovom naselju. One su istovremeno i ekonomski, i ekološki i zdravstveno-sanitarni izazov. Zbog eskalacije ovog problema na terenu, Feral.bar je pripremio istraživačku priču, čijem su kreiranju veliki doprinos dali i sami čitaoci portala učešćem u onlajn anketi.
-Budim se usred noći, nešto mi smeta, smrdi, odlazim u kupatilo- sve u redu, kuhinja-sve OK, izlazim u dvorište- smrdi, treba ti gas maska.
Ljeto je, oko jedan sat ujutro, sve suvo, a komšija uključio pumpu i iz septičke jame preliva niz asfaltni put, sve to ide naniže, do (rijeke) Željeznice i na kraju sve završi na šušanjskoj plaži, koja bi trebala da je naš biser-kaže za Feral.bar Davor Vuković, mještanin Šušanja i vlasnik apartmana koje izdaje turistima.
Otpadne vode na kolovozu u Ilinu, foto: Privatna arhiva
Njegov iskaz slikovito predstavlja decenijske muke stanovnika najvećeg dijela Šušanja. Nedostatak kanalizacione mreže izaziva neprijatne mirise, ugrožava zdravlje, ometa turizam, ali i svađa ljude:
-U Šušanju svi izdaju apartmane. Sad treba svako jutro da kažem „komšo, nema smisla da ovo radiš, imam goste“. Turisti mi kažu „sve je super, samo smrdi kanalizacija na sve strane“.
Oni na vrhu naselja su u najpovoljnijem položaju jer se njima ne može izliti nijedna septička jama odozgo. I tako godinama -sa neskrivenim jedom priča Vuković.
Đuričić: U Ilinu i Gornjem Šušanju ostalo dosta problema za rješavanje
Direktor DOO Vodovod i kanalizacija (ViK) Bar Mladen Đuričić za Feral.bar kaže da se “radi sve što se može” kako bi se prevazišla ova situacija.
-Prema popisu infrastrukture koji smo uradili u oktobru ove godine, vodovodna mreža u Šušanju je duga oko 85 km, a fekalna kanalizaciona mreža je duga oko 20 km. Na vodovodnu mrežu je priključeno 4.162 domaćinstva a na kanalizaciju 2.642 domaćinstva.
Ukupan broj korisnika koji su priključeni na vodovodnu mrežu-domaćinstva, mala i velika privreda-je 4.337 korisnika, od kojih je na kanalizacionu mrežu priključeno njih 2.767, što predstavlja 63,79 odsto-navodi Đuričić.
Mladen Đuričić, foto: ViK Bar
U ovoj mjesnoj zajednici, dodaje, posljednjih godina se intenzivno grade saobraćajnice sa svom pratećom hidrotehničkom infrastrukturom, uključujući i fekalnu i atmosfersku kanalizaciju.
-Što se tiče nelegalnih priključaka, takvih priključaka ima u dijelovima naselja u kojima nelegalna izgradnja objekata nije mogla biti praćena izgradnjom kanalizacione mreže.
Poseban problem predstavljaju dijelovi naselja iznad pruge za koje nije donešena planska dokumentacija -Ilino iznad pruge i Gornji Šušanj, trebaće dosta vremena i rada da bi se stekli uslovi za izgradnju kanalizacione mreže u tim naseljima.
Tu je dosta problema ostalo za rješavanje-naglašava Đuričić.
-Za rješavanje problema u odvođenju otpadnih voda, neophodna su velika finansijska sredstva, i tu mislim na ulaganja u razvoj i atmosferske i fekalne mreže, kao dva zasebna, nezavisna sistema-ističe Đuričić.
Zvanična statistika
Zvanični indikatori ozbiljnosti ove teme stižu iz Morskog dobra i iz Instituta za javno zdravlje (IJZ).
21. avgusta 2023. godine, nakon redovne analize kvaliteta morske vode koju je na 109 lokacija sproveo Institut za biologiju mora, Morsko dobro je objavilo da je na lokacijama u Šušanju “Žukotrlica 01” i “Žukotrlica 02” voda bila lošeg kvaliteta.
Jedan od kanala koji se izlivaju na šušanjskoj plaži, foto: Feral.bar
-Na kupalištima u okviru ove vode za kupanje istaknuta je crvena zastavica, kao simbol zabrane kupanja-objavili su tada iz Morskog dobra.
Kakve su i kolike posljedice ovakvog stanja morske vode, svjedoči i uvid u registar zaraznih bolesti Centra za kontrolu i prevenciju zaraznih bolesti IJZ za područje opštine Bar/Šušanja.
-Od 2019. do 2024. tokom ljetnjih meseci (jun, jul i avgust), prijavljen je sljedeći broj crijevnih infekcija:
• 2019. godina: 9 slučajeva
• 2020. godina: 7 slučajeva
• 2021. godina: 17 slučajeva
• 2022. godina: 3 slučaja
• 2023. godina: 11 slučajeva
• 2024. godina: 12 slučajeva
Napominjemo da broj registrovanih i prijavljenih slučajeva ne odražava realno obolijevanje od crijevnih infekcija, s obzirom na značajno izražen fenomen subregistracije.
Uglavnom se prijavljuju srednje do teške kliničke manifestacije bolesti-saopšteno je portalu Feral.bar iz IJZ.
Mimo šture statistike, lična iskustva preciznije opisuju ovu problematiku:
- Na Žukotrlici na tri mjesta na plažu izlaze kanali u koje se ulivaju otpadne vode, i ja se već godinama tu ne kupam.
Dok nisam tako odlučio, svake ljetnje sezone sam dobijao stomačni virus, zbog čega sam bio „van stroja“ najmanje po četiri-pet dana.
Ni moji gosti se ne kupaju ovdje, čim se smjeste, odmah im preporučim neku drugu plažu-kaže Vuković.
Šušanjani izašli na ulicu zbog problema sa kanalizacijom i vodom
Neriješeno pitanje kanalizacije/otpadnih voda mnogo utiče na kvalitet turističke ponude u priobalnom području, ocijenilo je 96,3 odsto učesnika Feralove ankete objavljene 4. novembra.
U Šušanju ovo pitanje nije riješeno na pravi način, bili su jednoglasni čitaoci koji su učestvovali u anketi.
Stanovnici ove MZ, pogotovo oni u Gornjem Šušanju, glasno i javno, svoje nezadovoljstvo zbog slabe pokrivenosti naselja kanalizacionom mrežom, za što su prozvali lokalne vlasti, ispoljili su i na protestnom skupu 6. juna ove godine.
Šušanjani su tada zatražili da Opština konačno počne gradnju vodovodne i kanalizacione mreže, i ukazali da nedostaci ovih ključnih infrastrukturnih priključaka dovode do zagađenja šušanjske plaže jer se fekalne vode “izlivaju direktno u kanale koji vode u more”, kao i do komšijskih sukoba “zbog prelivanja otpadnih voda sa viših kota na imanja na nižim kotama”.
Protest u Gornjem Šušanju 6. juna ove godine, foto: Feral.bar
Sekretarijat za investicije: U pripremi izgradnja fekalne kanalizacije u Gornjem Šušanju
Sekretar Sekretarijata za imovinu i investicije Stefan Šušter kazao je da nadležni u Opštini Bar „u mjeri u kojoj je to moguće sa aspekta pozitivnih propisa“, pokušavaju i ove, kao i prethodne godine, da riješe problem odvođenja fekalnih voda u Šušanju.
-Tokom izgradnje ulice “2” po DUP-u Ilino biće postavljano oko 400 m fekalne kanalizacije, završene su hidrotehničke instalacije sa priključcima u zoni „D“ – DUP „Ilino“ dužine oko 150 metara.
Plaža Žukotrlica, foto: Feral.bar
Spajanjem ulice 8 od hotela “MD” do pružnog prelaza sa Gornjim Šušanjem, otvara se prostor za odvođenje fekalnih voda iz Gornjeg Šušanja putem fekalnog kanalizacionog sistema.
Biće raspisan tender za projektno-tehničku dokumentaciju za fekalnu kanalizaciju ulice Josipa Sladea i Jadranske ulice, počinjemo i sekundarnu mrežu fekalne kanalizacije u trupu saobraćajnice u zahvatu DUP-a „Ilino”, u zoni “D”, dužine oko 150 m.
Početkom godine presječen je Bulevar Žukotrlica – rijeka Željeznica radi polaganja atmosferskog i fekalnog kolektora, vrijednosti preko 100.000 eura, nakon zadnjih obilnih kiša vidjeli ste da je tu sada riješen problem izlivanja atmosferskih voda na magistralu-izjavio je Šušter za Feral.bar.
Šušter: U Šušanju učestalo sprovođenje fekalne kanalizacije u otvorene kanale
On je istakao da će Opština Bar “kao i do sada”, i ubuduće pokušati da unaprijedi sistem fekalne kanalizacije u Šušanju, ali…
-Na terenu se susrećemo sa obilnim podzemnim vodama, redovnoj pojavi priključenja atmosferske u fekalnu kanalizaciju, što izaziva puno problema prilikom radova.
Stefan Šušter, foto: Opština Bar
Tu je i sprovođenje fekalne kanalizacije u otvorene kanale, a to su učestale pojave od strane velikog broja fizičkih lica koja tu gravitiraju.
Zbog toga pored izgradnje ili rekonstrukcije fekalne kanalizacione mreže, treba sprovesti i efikasan inspekcijski nadzor i sankcionisanje navedenog ponašanja, kako bi se fekalna mreža na ovom prostoru dovela u iole pristojno stanje-akcentuje Stefan Šušter.
Vox populi, vox dei: Nedostatak kanalizacije ogroman problem za turizam uŠušanju
Za razliku od Šuštera i Đuričića, učesnici Feralove ankete sa neuporedivo manje entuzijazma komentarišu sadašnje stanje u Šušanju.
U 94 odsto odgovora iskazali su negativan stav na pitanje da li je u priobalnom području Bara adekvatno riješeno pitanje kanalizacije/otpadnih voda, dok su u skoro 50 odsto slučajeva odgovorili da lokalne vlasti nimalo ne posvećuju pažnju ovom problemu.
Evo samo nekih od komentara učesnika ankete na pitanje u kojoj mjeri sadašnje stanje kanalizacione mreže u Šušanju ima uticaj na kvalitet životne sredine i turističke ponude:
“Smrdi kanalizacija tokom cijele godine. Velika tuga da je rijeka Željeznica još uvijek kanalizacioni odvod za čitavo Ilino”
“Fascinira odsustvo želje lokalne samouprave da riješi problem koji nije od juče”
“Samo gledajte koliko turista su bolesni u špicu sezone zbog Noro Virusa (fekalije), onda će vam sve biti jasno”
“Svi poznanici, pa i ljudi koji su dolazili na godišnji odmor i s kojima sam razgovarao, u jedan su glas rekli da se više nikada neće vratiti u ovu septičku jamu”
“Stanje je bilo alarmantno i prije 30 godina kada je grad počeo da ubrzano prevazilazi početnu komunalnu infrastrukturu. Iako su budžeti grada rasli iz godine u godinu nije bilo adekvatnog rešenja, niti presjeka postojećeg stanja”
Jedan od učesnika ankete je napisao u komentaru da se na društvenim mrežama “nerijetko mogu pročitati loše kritike po naše turističko mjesto, prije svega zbog kanalizacije koja se evidentno uliva u more”.
Otpadne vode na kolovozu u Gornjem Šušanju, foto: Privatna arhiva
U drugom komentaru je navedeno i da gosti, “užasnuti neugodnim mirisima usred ljetnje sezone i kvalitetom vode” napuštaju plaže i smještaj “jer se ne mogu kupati, ili traže smještaj sa bazenima kako bi izbjegli kupanje u moru”.
Inače, tema ankete privukla je skoro podjednaku pažnju pripadnika oba pola, a u starosnoj strukturi učesnika bilo je najviše onih između 40 i 55 godina, ukupno 43,9 odsto.
Svega 1,9 odsto učesnika ankete pripada kategoriji mladi (18-24 godine).
Ko gradi, a ko i kako održava vodovodnu i kanalizacionu mrežu?
Diverzifikacija odgovora bila je najveća kod pitanja ko je u Baru zadužen za izgradnju kanalizacione mreže,
Njih 41 odsto je navelo da je to Opština, odnosno Sekretarijat za investicije, skoro 18 odsto da je to zaduženje ViK Bar, ostali anketirani nisu bili sigurni.
Kada je u pitanju nadležnost za održavanje kanalizacione mreže, dileme su bile mnogo manje- 72,9 odsto učesnika ankete je odgovorilo da je to mandat ViK.
Podjelu nadležnosti na ovom planu za Feral.bar objašnjava diplomirani pravnik Zdravko Gvozdenović, svojevremeno potpredsjednik Opštine Bar i direktor ViK Bar.
-Po zakonu o komunalnim djelatnostima, ne samo investicije i izgradnja vodovodnog i kanalizacionog sistema, i već i njihovo investiciono održavanje, u isključivoj su nadležnosti opštine.
Dakle, sve kada bi i htio, ViK po zakonu ne bi smio da se bavi ni izgradnjom, niti investicionim održavanjem obje mreže, može da radi samo njihovo tekuće održavanje-kaže Gvozdenović.
Đuričić ukazuje da je u održavanju postojeće kanalizacione mreže u Šušanju veliki problem i njeno nesavjesno korišćenje.
-Najveće probleme nam stvara građevinski šut u kolektorima koji dovodi do začepljenja. Zatim, dotrajali fekalni kolektori neadekvatnog profila takođe podložni začepljenjima-ističe Đuričić.
Vuković je naglasio da su “sa svoje strane” građani Gornjeg Šušanja i te kako raspoloženi da budu partneri Opštini u gradnji nove mreže:
-I sami smo nekoliko puta pokretali incijativu da učestvujemo u gradnji, samo da se ovo riješi, jer smo već došli do toga da komšija očima ne može da vidi komšiju, jer mu njegove fekalije završavaju u dvorištu.
Ilustracije radi, obnovili smo asfalt u naselju prije dvije godine, i tada je bilo ljudi koji su tražili zabranu asfaltiranja prije nego što se u trupu saobraćajnice ne ugrade kanalizacione cijevi, bili su svjesni da u suprotnom opet ima mnogo da čekamo do kanalizacije-naglašava Vuković.
Kiša „pokrivalica“ za prelivanje septičkih jama
Dok se konačno ne postave kanalizacione cijevi, slovom zakona i propisa, vlasnici domaćinstava treba da redovno prazne septičke jame. Gvozdenović napominje da za vrijeme njegovog mandata na čelu ViK to i nije bila učestala praksa:
- Na poziv građana, vodovod je dužan da se odazove i da obavi pražnjenje septičke jame, ali,kao i objekti kojima pripadaju, tako su i sve te septičke jame izgrađene bez ikakve dozvole i odobrenja-kazao je Gvozdenović.
Đuričić navodi da ViK godišnje dobija od 30 do 40 zahtjeva za crpljenje, najčešće iz viših zona Ilina i iz Gornjeg Šušanja, dodajući da ViK “nije jedino preduzeće u Baru koje građanima pruža usluge te vrste”.
Vuković ukazuje da u Gornjem Šušanju „domišljati“ mještani ovo rješavaju na najgori mogući način.
-Apsolutno svaka kiša, pa i ova posljednja, koristi se kao „pokrivalica“ za prelivanje-pražnjenje septičkih jama, čiji se sadržaj izbacuje niz ulicu.
Izlivanje iz septičkih jama u Gornjem Šušanju, foto: Privatna arhiva
To je onda užas, ne mogu kolima da izađem iz dvorišta na put od te masti iz septičkih jama, kada se to zalijepi za asfalt, a tuda djeca prolaze svaki dan na putu do škole.
Ova užasna praksa se sprovodi usred ljeta, ideš putem usred sparnog dana, i vidiš da je asfalt mokar, od kanalizacije-navodi Vuković.
BURA (ne) gura promjene nabolje
Tokom 2007. godine tadašnja koalicija barskih NVO “BURA” sprovela je monitoring radova na barskoj kanalizacionoj mreži, sa akcentom na Šušanj u kojem su tada kao ekološke crne tačke identifikovani Đedovića potok, potok Strahota i naselje Ilino.
Tribina BURA u MZ Šušanj 2007, foto: Anto Baković
U međuvremenu, na terenu je stanje čak i gore, imajući u vidu ubrzanu urbanizaciju Šušanja.
Jedan od koordinatora BURA, Dragan Marović iz NVO Mediteran Multimedia, kaže da se, gledano sa ove distance, nije mnogo uradilo ovom kampanjom.
-I danas se fekalna kanalizacija iz septičkih jama izliva u svaki kanal, od Rene do potoka Strahota, pogotovo u Šušanju.
Na ušću Željezice u more imamo jasno vidljivu eutrofikaciju, kamenje obraslo algama, što znači da je rijeka puna organske materije, odnosno, da se u nju uzvodno ulivaju otpadne, kanalizacione vode.
Ušće Željeznice u more, foto: Feral.bar
Potvrda toga su mjerenja kvaliteta morske vode koje Morsko dobro svakog ljeta radi rano ujutro kada još nema kupača na plaži, i oni su tu skoro uvijek na granici sanitarne ispravnosti za kupanje.
Posljednje mjerenje je bilo u oktobru, kada nema turista, i opet su rezultati bili na granici, što govori da problem ne dolazi sa mora, već sa kopna-poručio je Marović.
“Svima nam je potreban viši nivo društvene odgovornosti”
Đuričić apeluje da svi u zajednici pokažu „dovoljan nivo društvene odgovornosti“.
-Ako objekti u Šušanju, među kojima je značajan dio nelegalno izgrađen, nemaju priključak na fekalni kolektor nego na septičku jamu, njihovi vlasnici mogu doprinijeti očuvanju životne sredine redovnom kontrolom stanja tih jama.
U protivnom, otpadne vode će se izlivati u susjedne posjede, u otvorene kanale.
Kanal u MZ Šušanj, foto: Feral.bar
Situacija se može držati pod kontrolom podizanjem svijesti građana, intenzivnim sankcionisanjem u slučaju prekršaja i nastavak ulaganja u izgradnju infrastrukture u skladu sa planskom dokumentacijom-kaže Đuričić.
„Za rješavanje problema nedostaje samo dobra volja“
Davor Vuković je ubijeđen da sadašnje muke Šušanjana uopšte nijesu nerješiv problem, iako se protežu već decenijama.
-Ne, to je samo nedostatak volje kod nadležnih. Da se minulih 40 godina postavljalo samo po deset metara kanalizacije godišnje, riješio bi se problem makar u našoj ulici.
Šušanj živi od turizma, svi izdajemo ležajeve turistima, svi čekamo sezonu kao spas.
No, sa svime ovim o čemu pričamo, naš turizam se sve više i više ugrožava-zaključio je Vuković.
