Crna Gora dobila laboratoriju za arheologiju pomorstva
Foto: UCG, Pomorski fakultet Kotor, Darko Kovačević
U okviru Centra za istraživanje, inovacije i preduzetništvo na kotorskom Pomorskom fakultetu Univerziteta Crne Gore (UCG) osnovana je Laboratorija za arheologiju pomorstva.
To je prva naučno-istraživačka jedinica u Crnoj Gori, savremeno opremljena za istraživanje, prospekciju, identifikaciju, dokumentovanje, interpretaciju nalaza pomorske i podvodne kulturne bastine.
-Ovim je zadovoljena obaveza koju je Crna Gora preuzela potpisivanjem UNESCO 2001 Konvencije o zaštiti podvodne kulturne baštine-kazao je za Feral.bar podvodni arheolog Darko Kovačević, koji je u svijetu podvodne arheologije prepoznat i kao predavač na malteškoj akademiji i član Nacionalne agencije za zaštitu kulturne baštine Malte.
-Geografski položaj i prirodna razuđenost istočne jadranske obale, uslovili su njeno intenzivno korišćenje u svrhe pomorskih aktivnosti.
Zato ne čudi što su nalazi crnogorskog podmorja, iako nedovoljno istraženi, veoma raznovrsni.
Poznato je prisustvo većeg broja brodoloma trgovačkih brodova iz helenističkog i antičkog perioda, plovila iz poznog srednjeg vijeka, te onih koji su u prethodnom vijeku kroz svjetske ratove korišćeni mahom u borbene svrhe.
Pored brodoloma, uz obalu je konstatovan veći broj uvala korišćenih za potrebe sidrenja kroz duži vremenski period, a istorijski izvori uz prisustvo arheološkog materijala svjedoče o postojanju većih luka u periodu antike i srednjeg vijeka, Risan, Kotor, Budva, Ulcinj.
Ovakvi i moderni ostaci kulturne baštine pod vodom imaju nemjerljivi doprinos atraktivnosti crnogorske obale.
Postoji veliki broj plovila o kojima istorijski izvori govore kao o nestalima u teritorijalnim vodama Crne Gore, a koji još uvijek nisu pronađeni niti identifikovani-saopštili su ovim povodom iz UCG.
Prema istim navodima, prepoznavajući priliku za razvoj nove naučne discipline, Pomorski fakultet u Kotoru UCG je na inicijativu prof. dr Danila Nikolića u okviru Centra za istraživanje, inovacije i preduzetništvo, osnovao Laboratorija za Arheologiju pomorstva kako bi ojačao i poboljšao resurse za sistematska multidisciplinarna podvodnoarheološka istraživanja, interpretaciju arheoloških podataka u Crnoj Gori i implementaciju sistema zaštite i valorizacije pomorskog kulturnog nasljeđa.
Misija Laboratorije je, dodaju sa Pomorskog fakulteta, da osvijetli arheologiju pomorstva i učini podvodnu kulturnu baštinu Crne Gore dostupnu širokom auditorijumu primjenom najmodernijih digitalnih metoda i najviših internacionalnih naučnih standarda za istraživanje morskog dna, lociranje, mapiranje, dokumentovanje, zaštitu i promociju pomorskih arheoloških lokaliteta i podvodnog kulturnog nasljeđa.
-Laboratorija će u okviru svojih edukativnih djelatnosti raditi na podizanju nacionalnih institucionalnih kapaciteta za korišćenje inovativnih digitalnih metoda istraživanja i dokumentacije pomorske i podvodne kulturne baštine, njene nacionalne i internacionalne promocije i popularizacije kroz međusektorsku i međuinstitucionalnu saradnju.
Kroz multidisciplinaran pristup i učešće u međunarodnim projektima omogućiće veću internacionalnu akademsku prisutnost crnogorskih istraživača i naučnih radnika u domenu nauka koje se bave istraživanjem podmorja.
Vršiće pozitivan uticaj na primjenu odredbi UNESCO 2001 Konvencije o zaštiti podvodne kulturne baštine i turističke valorizacije podvodne kulturne baštine kroz ronilački turizam-ističu iz UCG.
Ciljevi Laboratorije za Arheologiju pomorstva su cjelokupno mapiranje morskog dna teritorijalnih voda i identifikacija podvodne kulturne baštine metodologijom daljinske detekcije, primjenom različitih optičkih i akustičnih tehnika; digitalno 3D dokumentovanje korišćenjem najmodernije metodologije fotogrametrijskog i laserskog skeniranja; izrada onlajn GIS portala i baze podataka pomorskih i podvodno arheoloških lokaliteta i nalaza namijenjenog za institucionalnu upotrebu i javnost, klasifikacija i valorizacija podvodnih nalazišta; obrada, dokumentovanje podvodnog arheološkog materijala iz privatnih zbirki i identifikovanje nestalog materijala u državi i inostranstvu.
-U ciljeve spadaju i intenzivna međunarodna saradnja, učešće i vođenje projekata u zemlji i inostranstvu; multidisciplinarnost istraživanja, intenzivna saradnja sa srodnim institucijama, podrška međunarodnoj saradnji, sinergijama i umrežavanju institucija povezanih u mrežu promocije i zaštite podvodne i pomorske kulturne baštine, kao i doprinos izradi planskih dokumenata ili građevinskih poduhvata u priobalnim oblastima.
To su i podrška boljoj implementaciji UNESCO 2001 Konvencije o zaštiti podvodne kulturne baštine, organizacija kurseva naprednih instraživačkih metoda i prikupljanja prostornih podataka za predstavnike relevantnih institucija sa ciljem podizanja i modernizacije nacionalnih kapaciteta, umrežavanje i podizanje nacionalnih naučnih i profesionalnih kapaciteta-treninzi, kursevi, ljetnje škole, program cijeloživotnog obrazovanja, zastupljenost UCG u internacionalnim naučnim publikacijama koje se bave pomorskom arheologijom i istorijom.
Među ciljevima su i promocija UCG kao institucije koja brine o naconalnoj podvodnoj i pomorskoj kulturnoj baštini, naučna i kulturna promocija Crne Gore, podrška razvoju turističkih sektora i proizvoda baziranih na podvodnoj i pomorskoj kulturnoj baštini, internacionalna promocija pomorskog identiteta Crne Gore i maritimne atraktivnosti regije, organizovanje internacionalnoih kurseva i studijskog programa na engleskom jeziku;,organizovanje naučnih skupova i konferencija na temu podvodne arheologije i podvodne kulturne baštine-ukazuju iz UCG.
Infrastruktura i oprema
Laboratorija za Arheologiju pomorstva ima na raspolaganju plovilo od 8,5 metara dužine sa dva motora, opremljeno digitalnim navigacijskim uređajem i adaptirano za ronilačke aktivnosti, opremu za tehničko ronjenje i za digitalnu dokumentaciju podvodne kulturne baštine, odnosno za fotogrametrijsko 3D skeniranje.
Tu su i oprema za fotografiju i video pod vodom, ROV opremljen HD kamerom, svijetlima i sonarom, oprema za daljinsku detekciju multi beam i side scan sonare.
Laboratorija u okviru Centra za istraživanje, inovacije i preduzetništvo ima sobu sa zidnim ekranom visoke rezolucije i serverima i radnim stanicama za procesuiranje i analizu prostornih 3D podataka dobijenih akustičnim i optičkim metodama daljinske detekcije, prostoriju sa opremom za lasersko skeniranje i 3D štampu, te moderno opremljenu učionicu sa pametnom tablom i projektorom.
