.jpg)
Ronjenje- skriveni adut crnogorskog turizma
Autor: Radomir Petrić
Foto: Mišael Bader
Ronjenje je skriveni adut crnogorskog turizma, nažalost, veoma zanemaren i ako Crna Gora ima šta da ponudi svjetskoj mapi ronilačkih destinacija- ovim riječima Željko Dragutinović, vlasnik Ronilačkog centra Scuba quest iz Bara, za Feral.bar počinje priču o turističkim potencijalima našeg podmorja.
Dragutinović je već decenijama najpouzdaniji “podvodni vodič” u barskom akvatorijumu. Zahvaljujući njegovom ronilačkom brodu “Down under” koji je na vezu u Baru, gat VI ovdašnje marine odavno je ljubiteljima ronjenja sa svih strana svijeta polazna tačka avanture silaska u crnogorsko podmorje.
-“Down under” nije tipičan ronilački brod sa dva reda klupa na kojima sjede ronioci, već je zbog svojih kapaciteta i činjenice da posjeduje ronilački kompresor višemamjenski brod za projekte koji prevazilaze turističko rekreativno ronjenje.
Zbog toga, i zato što možemo da budemo više dana na moru, proteklih godina, da ne kažem decenija, stalni smo učesnici i partneri u nebrojenim projektima podvodne arheologije i biologije mora, kako u saradnji sa lokalnim institucijama, tako i u međunarodnim IPA projektima-priča Dragutinović.
Prilikom posjete reportera Feral.bar, “Down under” je bio na jednoj od svojih tipičnih dnevnih ronilačkih ekskurzija. Turiste ronioce iz Njemačke, Novog Zelanda i Australije, Dragutinović je poveo prvo na takozvani “klif-dajving” na Crni rt, a potom u obilazak podvodne pećine na Kraljičinoj plaži kod Čanja
-U Crnoj Gori nema dovoljno svijesti o značaju ronilačkog turizma. Kada sam počinjao u Baru, prije 20 godina, bilo je jako teško, bilo je jako malo turista koji su bili zainteresovani za ronjenje, a Crna Gora uopšte nije bila na mapi ronilačkih destinacija, a itekako ima šta da da na tu mapu.
Nacionalna turistička organizacija Crne Gore (NTOCG) bi trebala da prepozna ronjenje kao veoma bitan segment ponude, što svuda u svijetu jeste, jer smo zemlja koja zavisi od turizma i kada se desi kriza kao u prošloj godini, odmah se suočimo sa velikim negativnim efektima propale turističke sezone- dodaje naš sagovornik.
Njegova porodica je u Baru preko pola vijeka, imaju kuću u Dobroj Vodi, gdjeje Željko prvi put i počeo da roni sa dese tgodina, “dahovao sam kao i ostala djeca, sa maskom, perajama i puškom lovio ribu”,
U 17. godini počinje da roni sa bocama, nakon završenog kursa u Beogradu, a od tada svaki slobodan trenutak koristi u Baru za ronjenje. Tokom 20-godišnjeg boravka u SAD, na Floridi je završio sve ronilačke kurseve i stekao zvanje dajv-mastera, i sada je licencirani PADI instruktor ronjenja, “Open water scuba instructor”.
Od 2002, stalno je u Baru gdje vodi turiste na ronjenje, a takođe i organizuje ronilačke PADI kurseve. Skoro svi klijenti su mu stranci, zbog čega nadležnima skreće pažnju na potrebu jačeg marketinga ove turističke niše:
-Treba jače popularisati ronilački turizam u Crnoj Gori, jer ima mnogo potencijala za razvoj. Daću vam samo dva primjera iz svijeta. Egipat ima jednu popularnu olupinu broda iz II Svjetskog rata, na koju dolazi ogroman broj ronilaca iz cijelog svijeta. Prihod koji oni ostvaruju od te olupine jednak je prihodu koji ostvare od piramida!
Drugi primjer-Malta,ostrvo koj ebukvalno možet eu jednom danu da obiđete, ima 75 ronilačkih centara!
A kod nas? Ja sam jedini koji ovo radi u Baru, sljedeći centar je u Petrovcu, imate u Budvi par ljudi koji nešto rade, i nešto u Boki, ali, to je jako, jako malo-ističe Dragutinović.
Da bi se stvari pomjerile s mjesta, privukli novi “podvodni” turisti, a samim tim otvorili i novi centri, on sugeriše uključivanje svih sektorskih aktera, od Ministarstva turizma i NTOCG do lokalnih turističkih organizacija u popularizaciju ronjenja,kao i uvođenje ronjenja “u hjihove programe, brošure, kataloge, da na svakom sajmu turizma jedan ćošak bude posvećen ronilačkom turizmu”.
-Razgovarao sam prije nekoliko dana sa Darkom Kovačevićem, koji je porijeklom iz ovih krajeva, a radio je širom svijeta. On sada radi na 3D snimanju svih crnogorskih istorijski važnih podvodnih lokacija, angažovan je da populariše ronjenje.
Darko ma jako dobre ideje, podijelili smo mišljenja i iskustva, složili smo se da treba mnogo jač popularisati ovu priču-kaže Željko.
A da bi ta priča bila zvanično uobličena, nastavlja, treba donijeti Zakon o ronjenju koji bi normirao sve detalje u ovoj oblasti, prije svega definisao turističko, odnosno rekreativno ronjenje i odvojio ga od komercijalnog.
-Ovdje postoje sportski ronilački klubovi, ali, ovo o čemu pričamo nije sportska, već turistička aktivnost.
Očigledno, ovo nije Crveno more, nemamo korale, šarene grebene gdje močemo pokazati gostima mnoštvo šarenih ribica, kao da su u akvarijumu, ali, zato imamo ono što Egipćani nemaju-određeni broj istorijski važnih olupina, pećina, i to je ono što moramo da promovišemo-navodi Dragutinović.
Barske podvodne Must see lokacije
Željko svoje.turiste, zavisno od grupe, vodi na zarone od Starog Ulcinja do Katiča ispred Petrovca.
-Katič je ostrvce ispred Petrovca, tu je i poznata Donkova seka. Sa ponosom ističem da smo bili učesnici projekta obezbjeđivanja statusa Zaštićene morske zone za Katič, i on je to od ove godine, a ta priča je bila započeta još 2013. u italijansko-crnogorskom projektu.
Imamo i klif dajving na Crnom rtu, Mikovićevu pećinu na Volujici koja je veoma zanimljiva, istorijske olupine “Dag” iz I i “Kvinto” iz II Svjetskog rata, s tim da je ”Kvinto” na 30 metara dubine i nije baš za početnike, Stari Ulcinj je takođe jako zanimljiv, tu je još nekoliko lokacija.
U svakom slučaju, samo u Baru imamo toliko lokacija da se za one koji žele da rone može napraviti veoma atraktivan višednevni program-napominje Dragutinović.
Intro zaroni najpopularniji
-Jako je bitno znati da u svim svjetskim ronilačkim cenrima najveći broj zarona čine takozvani intro zaroni. To su ljudi koji žele da probaju da rone, nemaju licencu , i mogu da kažem da smo stigli sada na 50 posto takvih zarona u Scuba quest ove godine,
Ti ljudi koji probaju, možda se potom odluče da završe kurseve i da nastave da se bave aktivno ronjenjem-kaže sagovornik Feral.bar.
Sezona preko očekivanja
-Ova sezona za nas, sve u svemu, nije tako loša. Očekivao sam da će biti mnogo lošija, pa zato nisam , kao do sada, angažovao dvojicu dajv mastera da rade s amnom, već samo jednog, i zato sam sada preopterećen poslom.
Našu klijentelu čine skoro isključivo ljudi iz Zapadne Evrope, koji imaju platežnu moć, jer ovo nije jeftin sport. Pretprošle godine imali smo fantastičnu sezonu, ronioci su nam dolazili iz cijele Evrope-Skandinavija, Belgija, Holandija, Engleska, Francuska, Njemačka, Mađarska, Austrija...
Ovog ljeta je već drugačija slika, ima malo više Rumuna nego ranije, Francuza, Rusa ima i dalje, kao i Poljaka. Nema Engleza, Skandinavaca, Belgijanaca i Holanđana, to ima veze i sa time što je došlo do poremećaja u letovima, nema više avio-linija Rajan era i Viz era prema Crnoj Gori-ističe Dragutinović.
