Knjiga Ljuba Mačića o Grblju impozantan istraživački i izdavački poduhvat
Izvor, foto: Radio Kotor
Knjiga Ljuba K. Mačića ,,Grbalj u starim ćiriličnim dokumentima” impozantan je i hvale vrijedan istraživački i izdavački poduhvat, ocijenio je dr Budimir Aleksić.
Dr Aleksić je u kanonici u Sutvari govorio na promociji knjige u organizaciji kotorske nevladine organizacije (NVO) "Luča", kojoj su prisustvovali i predsjednici opština Tivat i Budva, Željko Komnenović i Marko Carević, konzul Republike Srbije Zoran Dojčinović i episkop budimljansko-nikšićki Metodije.
-Knjiga je nastala kao rezultat autorovog dugogodišnjeg istraživanja arhivske građe o Grblju u Istorijskom arhivu u Kotoru.
Istražujući građu o Grblju, autor je ustanovio da postoji veliki broj dokumenata pisanih starom ćirilicom; u najvećem broju pisama grbaljskih glavara i starješina upućenih kotorskim notarima, providurima i drugim predstavnicima vlasti.
Osim tih dokumenata, postoje i druga ćirilična dokumenta koja se odnose na Grbalj, a pisali su ih predstavnici susjednih mjesta i plemena, sveštena i druga lica.
Ćirilični dokumenti sabrani u ovoj knjizi jasno svjedoče o vremenu i mjestu nastanka, pošiljaocu i primaocu dokumenta, kao i o problemima Grbljana u prošlosti-kazao je dr Aleksić.
On je naznačio da je knjiga zanimljiva, ne samo za stručnjake, koji se bave istorijom Grblja i starim ćiriličnim pismom, nego i za laike zainteresovane da znaju što su bili problemi njihovih predaka koje su problematizovali pred okupacionim vlastima, a saopštavali ih i iskazivali na svom ćiriličnom pismu.
-Dokumenta sabrana u ovoj knjizi svjedoče o tome kako su Grbljani čuvali svoj identitet (nacionalni i kulturni) i u najtežim vremenima. Nijesu se odricali svog jezika i pisma jer su shvatali strateški značaj ćirilice.
Znali su da je ćirilično pismo svjedočanstvo i potvrda njihovog (kao i ukupnog srpskog) istorijskog kontinuiteta i postojanja. To su znali i njihovi susjedi, koji su takođe pisali ćirilicom. Ćirilica je bila prihvatljiva i legitimna i za okupacione vlasti toga vremena u Kotoru.
Oni uvažavaju činjenicu da im se pravoslavni Grbljani obraćaju na ćiriličnom pismu, i ne prave problem zbog toga. Ova knjiga je plod autorove velike ljubavi prema naučnoistraživačkom radu, prema svom zavičaju i prema istorijskoj istini-rekao je dr Aleksić.
Autor knjige ,,Grbalj u starim ćiriličnim dokumentima”, Ljubo Mačić, za Radio Kotor kaže da je istražujući dugi niz godina u brojnim arhivima, sakupljao dragocjenu istorijsku građu koja se odnosi na Grbalj.
-Od momenta mog penzionisanja, istraživao sam u Istorijskom arhivu Kotor, arhivu Srpske pravoslavne crkve, Kotorske biskupije i cetinjskim arhivima. Čitalačkoj publici sam u ovoj knjizi predstavio mnoge događaje o životu, tradiciji, običajima, jeziku i govoru Grbljana, počevši od 1539. godine, do 19. vijeka.
Posebna vrijednost knjige je u tome što je sastavljena od originalnih dokumenata koji govore o Grblju i autorovog prevoda sa stare ćirilice. Taj proces, trajao je dugo i zahtijevao veliko strpljenje i psovećenost. Mnogima se dopalo što sam opisao mnoge stvari o životu, tradiciji, običajima i jeziku i govoru Grbljana od 1539. pa do 19. vijeka-pojašnjava Mačić.
Jedan od najstarijih dokumenata je spis iz fonda sudsko-notarskih zapisa, za testament Mihne Novakovića iz 1539. godine koji govori da ostavilac Novaković „prodaje polovinu baštine sestri Pribislavi i njenoj djeci, a drugu polovinu ostavlja svome sestričiću”.
O jeziku Grbljana govore zahtjevi grbaljskih kneževa providurima da im dopise dostavljaju na srpskom.
-Tako se Niko Tujković obraća „presvijetlomu i preuzvišenomu gospodinu i gospodaru Gaitanu Molinu, sofraproviduru od Kotora i Arbanije, vrhu Novoga i Budve” i izvještava ga da nije shvatio njegovu zapovjed „jer dobro znate da mi ovamo ne umijemo štit (čitati) ni razumjet drugo slovo nego srpsko-.
Knjiga se “osvrće” i na česte sukobe koje nastoje da smire crnogorski mitropoliti. To se vidi i iz pisma mitropolita Vasilija, od 23. novembra 1759. (po starom kalendaru), kotorskom providuru u kome ga moli “da zapovijedi podanicima da ne zadijevaju Černogorce, da se manu opačina i da vrate što su uzeli u pasanu nedjelju na rivu kotorsku ženama cuckijema”. U potpisu: „Mitropolit Černogordki i Primorski, Zetski i Skenderijski i trona Serbskoga Egzarh Vasilii Petrovič.”
Sukobi Grbljana sa okolnim plemenima bili su česti, a o jednom od njih (na Goraždi) piše knez Jovo Tujković delegatu francuske vlasti u Kotoru 27. juna 1810.
Do sukoba, pljačke, ubistava i krvne osvete često je dolazilo između Grbljana i Paštrovića, a jedan ćirilički dokument govori o mirenju između njih. Pomiritelji su bili pop Vuk iz Paštrovića i Vuksanovi sinovi iz Grblja, čijeg su oca ubili Paštrovci. Pomirenje je postignuto 11. maja 1585. godine.
U ime izdavača knjige “Grbalj u starim ćiriličnim dokumentima” prisutne je pozdravila predsjednica Nevladine organizacija ”Luča” Kotor Nada Potpara.
Mačić je knjigu poklonio svima koji su prisustvovali promociji, a to će, napominje, biti lijepa praksa i prilikom narednih promocija.
- Tagovi:
- Grbalj
- Željko Komnenović
- Marko Carević
- Kotor
