Joksimović: Klimatski poremećaji se reflektuju na stanje ribljih populacija
Izvor: Radio Kotor
Autorka: Biljana Marković
Foto: IBM/FB
Naučnici Instituta za biologiju mora (IBM) Kotor i ove godine će učestvovati na antarktičkoj ekspediciji sa kolegama iz Instituta za polarna istraživanje Bugarske.
Njihovo učešće je, kao i prošle godine, finansijski podržalo Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija, saopšteno je Radio Kotoru iz ove naučno-istraživačke ustanove.
-U toku su, pripreme za odvoženje naučno-istraživačke opreme na brod koji se trenutno nalazi u bugarskoj luci Varna, dok se ukrcavanje naših naučnika očekuje u drugoj polovini decembra.
Svi željno isčekujemo boravak i srećan povratak naših naučnika sa Antarktika sa uzorcima bio materijala i iskustvom koje će nam prenijeti-kazao nam je rukovodilac Laboratorije za ihtiologiju i ribarstvo kotorskog Instituta dr Aleksandar Joksimović.
Ove, kao i prethodnih godina, naučnici IBM učestvovali su u naučnoj ekspediciji “Medits” (Mediterranean International Bottom Trawl Survey) - Snimanje stanja kočarskih demerzalnih resursa u Sredozemnom i Jadranskom moru.
Iako ga sprovode sve zemlje članice EU, istraživanje se proširuje i na druge dijelove Mediterana, uključujući Crnu Goru.
Joksimović za Radio Kotor kaže da se ovo međunarodno istraživanje obavlja od 2004. u svim zemljama Mediterana odnosno na cijelom području Mediterana standardnim protokolom-korišćenjem kočarskih povlačnih mreža koje vuče brod.
-Ovog puta kao i prošlih godina, mi smo to uradili sa italijanskim brodom “Mizar” i ekipom Instituta iz Barija, našim kolegama, koji zajedno sa nama obrađuju i pozicije u crnogorskim teritorijalnim vodama kojih ima ukupno deset i nalaze se na dubinama od 50 do 250 metara.
Interesantno je da ti potezi traju pola sata, a kompletan ulov koji se izvuče na palubu ribarskog broda se detaljno pregleda.
Dakle, prvo se odstranjuje smeće, plastika i ostali otpad, čega zaista ima puno u moru, što nas svaki put iznenadi-ističe Joksimović.
Kada se ulov izmjeri i upiše, pristupa se, pojašnjava, naučnoj analizi riba, glavonožaca, rakova i ostalog.
Sve vrste, posebno ekonomski važne, kao što su barbuni, oslići, “odrađuju” se posebnim protokolom.
-Ima tu i kokota, ulovi se ponekad san pjer i neka interesantna riba. Ovog puta smo ulovili tri ribe trube, invazivne vrste koje su iz Crvenog mora došle putem Sueckog kanala.
Naglasio bih da je bio-masa onoga što se ulovi za tih pola sata vidljivo manja nego proteklih godina, tako da se očigledno nešto dešava u eko sistemu Jadranskog mora.
Koristeći podatke i sve što čitam na društvenim mrežama, a i kontakte naših kolega iz ostalih instituta na Jadranu, to tumačim na način da prošle i pretprošle zime nije bilo jakih zima na Jadranskom moru, posebno Sinjske bure koja srednji Jadran ohladi i prokrvi, odnosno unese mu kiseonik.
Te bure su jako bitne, posebno u zimskom periodu, jer onda ta hladna jadranska voda ostane hladnija i tokom ostatka godine.
Pretprošlo i prošlo ljeto bilo je žarko i sa enormnim temperaturama vazduha, a izostanak tih hladnih bura u zimskim mjesecima doprinio je da se ta sjeverna topla voda samo spustila u niže slojeve srednjeg i južnog Jadrana i na taj način očigledno poremetila dinamiku vodenih masa, temperaturne opsege.
To utiče na ponašanje riba i drugih morskih organizama, jer kada je topla voda u priobalju ribe bježe u veće dubine gdje su bile hladne vode Jadrana, ali je očigledno došlo do klimatskih poremećaja i sve to se reflektuje na stanje ribljih populacija-navodi dr Joksimović.
Napominje da će se podaci tek obrađivati u kotorskom i u institutu u Bariju.
Nakon toga naučnici IBM Kotor biće prisutni na sastancima raznih grupa Generalne komisije za ribarstvo Mediterana (GKRM), gdje se prezentuju podaci iz svih dijelova Mediterana, obavljaju analize, te se putem matematičkih modela određuje stvarna bio-masa, posebno ekonomski važnih vrsta riba.
Na osnovu tih naučnih istraživanja i naučnih preporuka komisija donosi određene odluke.
-Od prošle godine mi imamo kvote u Jadranu za malu plavu ribu srdelu i inćun, što nam očigledno objašnjava da stanje resursa nije na zadovoljavajućem nivou, da će se na taj način pokušati smanjiti i ograničiti broj ribolovnih dana, kako bi se eventualno bio-masa obnovila i dozvolili da se ribe bar jednom izmrijeste.
Naravno, Crna Gora tome najmanje doprinosi. Naša flota i naši ulovi su zaista mali-napominje on.
Kvota za Crnu Goru je, kaže, otprilike 500 tona. Donosi se na osnovu ulova u proteklih deset godina, pri čemu su, ističe, naši ulovi male plave ribe mali.
-Crna Gora je izuzeta od tih odluka za smanjenje kočarskog ribolova i male plave ribe, što ostale flote moraju da urade, jer su svjesne da su velike i da su doprinijele tom stanju.
Crna Gora je još uvijek izuzeta i još uvijek imamo neku toleranciju, ali koliko će to trajati, jer sve te odluke su obavezujuće i kada budemo članovi Evropske unije moramo da poštujemo i prilagodimo se tzv. zajedničkoj evropskoj politici ribarstva-pojašnjava on.
Kraj juna i jul obilježili su, napominje, divne vijesti za naučnike.
Prva je pojava i snimak morske medvjedice, vrste za koju su naučnici smatrali da je izumrla u Mediteranu i nestala.
-Fotografisana je kod Petrovca i to nas zaista puno raduje. Dakle, ona je tu, dio je našeg biodiverziteta, i nadamo se da će tu ostati i da će se ta brojnost povećati.
Zatim su kolege na Adi Bojani na Velikoj plaži pronašle gnijezdo morskih kornjača.
Znamo da su one nekada tu dolazile i polagale jaja, međutim ljudski faktror antropogeni uticaj- gužva, buka, svjetla, a zna se da je i mjesečeva svjetlost nešto što ih izvodi na obalu da se obavi reproduktivni ciklus.
Gnijezdo je pronađeno, zaštićeno, obilježeno-rekao je on.
Tokom ljeta je zabilježen i ulov morskog psa na 12 milja od obale. U pitanju je bilo mladunče Bijele ajkule. Riječ je o komopolitskoj vrsti koje ima u Mediteranu i Jadranu.
-One se drže dalje od obale. More je njihovo prirodno stanište, nije naše, tako da kada ulazite u more, što bi rekao moj kolega Ilija Ćetković, isto je kao kada ulazite u šumu.
Što možete očekivati u šumi nego divlje zvijeri, tako da i ulaskom u more očekujete da budete u svijetu životinja koje su tu milionima godina prisutne kao vrste i apsolutno ne remete eko sistem mora.
To radimo mi, znači, samo naša vrsta remeti i more i kopno-kategoričan je Joksimović.
U Bokokotorksom zalivu ljetos se pojavio kit Perar, vrsta koja je druga po veličini i težini na svijetu, poslije Plavog kita.
Jedinka je, napominje, u Bokokotrski zaliv uplivala zbog prisustva veće količine hrane, planktona i zooplantona, čime se obično hrane.
-Malo se isplivala, nahranila i ubrzo izašla.
Tada smo apelovali na oprez, posebno na plovila koja su se kretala zalivom, da ne dođe do kontakta, što ne bi bilo zgodno ni za kita, ni za toga ko je na plovilu.
Međutim, sve je prošlo bezbjedno, kit je nakon nekoliko dana viđen kod Cavtata, pa u Dobrim vodama, a zatim je opet primjećen u hrvatskim vodama-precizira on.
Ističe da za IBM slijede brojne aktivnosti.
-Naravno, neke su i sada u toku, radimo monitoringe ribljih zajednica, ribljih vrsta, učestvujemo u svim međunarodnim tjelima i komisijama.
Sarađujemo blisko sa Ministarstvom poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva - Direktoratom za ribarstvo, za koje takođe radimo određene programe, monitoringe i prikupljanje bioloških podataka naših resursa u moru koji smo kao država dužni da šaljemo ka EU.
Bićemo prisutni i na sastancima svih tih međunarodnih tijela, gdje ćemo kao naučnici učestvovati u razmjeni podataka i donošenju nekih konkretnih naučnih odluka, tako da se nadam da ćemo i kraj 2025. godine dočekati uspješno, sa puno rezultata, projekata, aktivnosti.
Naravno, uvijek sa ciljem i misijom da sačuvamo naše more, biodiverzitet, Bokokotorki zaliv i da budemo na usluzi građanima za sve ono što ih interesuje i da damo našu naučnu podršku i državi, odnosno institucijama koje to od nas zahtijevaju i sa kojima sarađujemo- zaključuje dr Joksimović.
