Počeo skup Matice crnogorske: Hrišćanstvo kao osnova istorijskog uspostavljanja crnogorskog identiteta
Izvor, foto: Matica crnogorska
Međunarodni naučni skup „Hrišćanstvo i hrišćanska kultura na prostoru Crne Gore“, koji organizuje Matica crnogorska, okupio je tridesetak naučnika, profesora, istraživača iz šest evropskih država.
Skup je otvorio predsjednik Matice crnogorske Ivan Jovović.
Hrišćanstvo, istakao je predsjednik Matice crnogorske na samom početku Naučnog skupa, predstavlja polaznu osnovu na dugom putu oblikovanja identiteta Crne Gore i crnogorskog naroda, čiji tragovi smještaju naš narod i državu u evropski civilizacijski kontekst, od najranijih vremena pa do savremenog doba.
Jovović je, kako piše u saopštenju Matice crnogorske, naveo da je cilj organizovanja ovog naučnog skupa prezentovanje novih saznanja i njihova interpretacija kako bi se što bolje osvijetlila uloga i značaj hrišćanstva kao religije, civilizacije i kulture na prostoru Crne Gore.
-Zahvaljujući Crkvi, odnosno njenim ustanovama, koja je uprkos brojnim devastacijama i uništenju pisane građe, kao i sakralnih objekata, što je naročito bilo izraženo za vrijeme osmanske uprave, ostali su dokazi milenijumskog prisustva crnogorskog naroda i njegove integrisanosti u hrišćansku kulturu uključujući i onu duhovnu i državnu tradiciju dukljanskih Slovena, čiji su sukcesori upravo Crnogorci-objasnio je on i dodao da je intencija organizatora ovog skupa bila da, u mjeri mogućeg, podvrgne sudu stručne i naučne javnosti određene istorijske konstrukcije i narative koji su potekli s regionalnih katedri, u kojima je crnogorska istorija, pa samim tim i hrišćanska kultura na prostoru Crne Gore tretirana u okviru nekih širih tema, kao da na ovom prostoru nijesu djelovale crkvene institucije, poput Dukljansko-barske nadbiskupije i Crnogorske mitropolije, tj. Crnogorske pravoslavne crkve koje su bitni faktori i markeri identiteta crnogorskog naroda i države.
-Reprezentativna djela nastala tokom srednjeg vijeka u okrilju naprijed navedenih crkvenih institucija, kao što su „Ljetopis Popa Dukljanina“, „Miroslavljevo jevanđelje“ ili ćirilične inkunabule iz štamparije Crnojevića predstavljaju kulturnu zaostavštinu naših predaka, koja je proizašla iz potrebe snaženja i odbrane hrišćanstva, odnosno crkve, a ujedno i državnog i narodnog integriteta-objasnio je Jovović i dao osvrt na začetke i širenje hrišćanske tradicije u Crnoj Gori.
On je ukazao i na devastaciju crnogorskog sakralnog nasljeđa i savremene trendove klerikalizacije crnogorskog društva, što nije izolovan društveni fenomen kod nas, već raširena pojava u zemljama regiona, uključujući i pojedine članice Evropske unije.
Tokom prvog dana u dvije sesije svoja izlaganja imalo je 15 učesnika Skupa – navodi se u saopštenju Matice.
Na početku je izlaganje imao prof. dr Ilija Velev s Univerziteta „Sv. Ćiril i Metodij“ u Skoplju koji je u svom radu „Pojava i uspostavljanje hrišćanstva kao religije, civilizacije i kulture na prostoru Crne Gore“ analizirao globalne i regionalne procese vezane za pojavu i razvoj hrišćanstva koji su civilizacijski uticali na javljanje i uspostavljanje hrišćanstva na prostoru Crne Gore i njegovo profilisanje i emancipaciju dukljansko-crnogorskog duhovnog, kulturnoistorijskog, državotvornog i nacionalnog identiteta.
Izlaganje prof. Veleva je svojevrsna sinteza procesa koje je obradio u prvom tomu kapitalne studije „Hrišćanstvo u crnogorskom duhovnom i kulturnoistorijskom identitetu“.
Crnogorski istoričar prof. dr Božidar Šekularac u okviru svoje teme „Specifičnosti hrišćanstva u srednjem vijeku u Crnoj Gori“ bavi se značajem i uticajem hrišćanstva u političkom, vjerskom i kulturnom životu naroda na Balkanu, a posebno na etnogeografskom prostoru Crne Gore.
Dr Lenka Blehova Čelebić, saradnica Istorijskog instituta Akademije nauka Češke Republike iz Praga, u radu „Problematika proučavanja srednjovjekovne istorije crkve na području Boke Kotorske“ se fokusirala na ,ovaj geografski dio Crne Gore, raznovrsnost i bogatstvo hrišćanske tradicije koji Boku čini osobenom.
U izlaganju se dotakla i pitanja pravoslavne crkve, njenog položaja u Boki i zastupljenosti u izvorima.
Dr Tatjana Koprivica s Istorijskog instituta Crne Gore je sa koleginicama, dr Carlom Sfameni i dr Luciom Alberti iz italijanskog Instituta za nauku o baštini predstavila rad „Arhitektura ranohrišćanske Dokleje“ u kome se, na osnovu raspoloživih materijalnih ostataka, analiziraju crkve u istočnom dijelu grada Dokleje i daje osvrt na kasnoantičke i ranohrišćanske grobnice na zapadnoj nekropoli grada.
Skrenuta je i pažnja na devastaciju crnogorskih zaštićenih kulturnih dobara iz ranohrišćanskog perioda.
Prof. dr Mladen Vukčević u okviru svog rada „’Vjersko pitanje’ u crnogorskim ustavima i aktima ustavnog karaktera (1796–2007)“ bavio se uređenjem odnosa države i crkve, počev od donošenja prvih pisanih akata crnogorske novovjekovne države do danas.
U njegovom radu se razmatraju polazišta i razlozi konstitucionalizacije „vjerskog pitanja“, sadržaj i dometi odredbi o vjerskim zajednicama i pravu na vjeroispovijest, kao i njihov uticaj na oblikovanje države i društvenih procesa, s posebnim osvrtom na aktuelni Ustav Crne Gore.
Na početku druge sesije dr Dragutin Papović se pozabavio „Organizacijom ranohrišćanske crkve na prostoru Crne Gore“ i ulogom hrišćanske crkve u rimskoj provinciji Prevalis od kraja IV do početka VII vijeka.
„O prvom episkopu dukljanskom“ govorio je istoričar Vukota Vukotić ističući da je prije dukljanskog episkopa Evandera tu funkciju obnašao Basos čime je trajanje dukljanske episkopije skraćeno za skoro cijeli vijek.
Prof. dr Antun Sbutega bavio se u svom radu „Sveta stolica i Duklja Vojislavljevića“ između ostalog odnosima hrišćanskog centra i nove države, te razvitkom Duklje nakon podizanja Barske biskupije na rang nadbiskupije i mitropolije, kao i periodom nakon Bodinove smrti.
Njegov rad je pročitan u odsustvu.
Mr sc. Ivan Jovović je u svom „Osvrtu na nekadašnje dijeceze Barske nadbiskupije (Župa Kastel Lastva i Budvanski vikarijat 1571–1828)“ objasnio položaj, relacije i ustrojstvo i kasnije pripajanje ove dvije dijeceze Kotorskoj biskupiji, ukazujući na niz nepreciznosti i izostajanje dostupnih izvora u istoriografiji čime se osujećuje istinito sagledavanje ove problematike.
U radu „Franjevački red u Baru/s osvrtom na franjevce u Budvi, Ulcinju i Svaču u srednjem i novom vijeku“ dr sc. Savo Marković razmatra istorijat franjevačkog reda, kao i utemeljenje, život i gašenje samostana malobraćana i klarisa u Baru u srednjem i novom vijeku.
U tom kontekstu, posebna je pažnja posvećena franjevcima u Budvi, Paštrovićima, Ulcinju i Svaču.
Dr Sašo Cvetkovski iz Makedonske akademije nauka i umjetnosti u radu „Novootkrivene slikane predstave Sv. Vladimira u umjetnosti Balkana XVIII i XIX vijeka“ proučava nekoliko novoidentifikovanih slikanih portreta Dukljanskog vladara i svetitelja sv. Vladimira Dukljanskog nastalih od kraja XVIII do prvih decenija XX vijeka.
Cilj rada mr Dragice Đurašević-Miljić „Trikonhalne sakralne građevine na prostoru Crne Gore od ranog do kasnog srednjeg vijeka“ je bio da kroz najtipičnije graditeljske primjere pokaže kontinuitet gradnje u načinu građenja koji je bio karakterističan za ove prostore.
Radi se o crkvama koje nijesu nikada obrađene kao poseban graditeljski korpus, već su često tumačene kao tvorevina njima nepripadajućih stilskih uticaja sa strane.
Mnoge od tih crkava su danas devastirane.
Na kraju prvog dana Naučnog skupa „Hrišćanstvo i hrišćanska kultura na prostoru Crne Gore“ prof. dr Maria Polimirova s Univerziteta „Sv. Kliment Ohridski“ iz Sofije predstavila je rad „Rana štampana knjiga iz XV vijeka kao činilac očuvanja hrišćanskih tradicija na Balkanu“ u kome razmatra prve ćirilične štampane knjige s kraja XV i XVI vijeka, s posebnim naglaskom na cetinjske inkunabule i mletačke paleotipe, kao važan činilac duhovnog i kulturnog samoodržanja i razvoja pravoslavnih Slovena na Balkanu, koji su pali pod osmansku vlast.
Naučni skup „Hrišćanstvo i hrišćanska kultura na prostoru Crne Gore“, poručuju organizatori, biće nastavljen sjutra u dvije sesije.
Nakon završetka radnog dijela Naučnog skupa u Umjetničkom paviljonu Udruženja likovnih umjetnika Crna Gore će u 19 sati biti otvorena izložba Matice crnogorske „Kult Blažene Ozane Kotorke“.
- Tagovi:
- Ivan Jovović
- Matica crnogorska
