Martin: Jovović i Lekić na VI Kongresu Matica i institucija slovenskih naroda
Foto: Naslovna Matica slovenska/FB
Predsjednik Matice crnogorske mr sc Ivan Jovović i član Matice crnogorske istoričar mr Petar Lekić učestvovali su na dvodnevnom VI Kongresu matica i institucija slovenskih naroda u gradu Martin na sjeveru Slovačke u okviru koga je održan naučni skup „Drugi talas narodnog preporoda / Generacija sveslovenskog jedinstva“.
Foto: Matica slovenska/FB
Poziv organizatora je upućen Matici crnogorskoj prije dvije godine, povodom obilježavanja velikog jubileja – 160 godina od utemeljenja najstarije kulturne ustanove slovačkog naroda Matice slovačke.
Jovović je istakao da je to datum za izuzetno poštovanje, s obzirom na intenzivne i sadržajne istorijske veze koje su uslovljene “sličnim etno-jezičkim identitetom, koje sežu duboko u prošlost, u rani srednji vijek, u doba pokrštavanja Slovena, tj. djelatnost zajedničkih svetitelja istočne i zapadne crkve Ćirila i Metodija, čije je djelo jedan od nosećih stubova hrišćanske Evrope”.
-Misiju koju su nastavili njihovi učenici i sljedbenici omogućila je, da se i poslije toliko vjekova na jednom širokom geografskom prostoru, uprkos činjenici što je većina slovenskih naroda dugo vremena bila izložena različitim oblicima asimilacije, opstane svijest o zajedničkom porijeklu, bez obzira što su živjeli u različitim državnim formacijama, uslovljavajući različite kulturološke obrasce među Južnim, Zapadnim i Istočnim Slovenima.
Jovović, foto: Privatna arhiva
Jedna od neizostavnih ličnosti koja je aktivno sudjelovala u izgradnji panslavističke ideologije, dajući nemjerljiv doprinos proučavanju prošlosti, odnosno identiteta slovenskih naroda, predstavlja Jozef Šafarik, kome je s razlogom posvećena predmetna međunarodna naučna konferencija.
Napominjem da su odjeci njegove naučne djelatnosti bili prisutni u posrednoj i neposrednoj komunikaciji sa crnogorskim vladikom Petrom II Petrovićem Njegošem.
Jovović, foto: Privatna arhiva
Kako je programom predviđeno i otkrivanje biste antifašiste Jana Bulika, istaknutog Slovaka iz Kraljevine Jugoslavije, koji je stradao u nacističkom konc-logoru, takav čin Matice slovačke svjedoči da ona njeguje kulturu sjećanja, u ovom slučaju antifašističke tradicije, koja je danas svuda u Evropi na udaru revizionističkih pokreta, koji u svom djelovanju koriste različitu metodologiju, da bi rehabilitovali razne kolaborante u svojim sredinama.
Upravo ovom prilikom želim da apostrofiram zajedničku antifašističku tradiciju crnogorskog i slovačkog naroda oličenu u pukovniku Arseniju Boljeviću, koji se nakon bjekstva iz logora priključio slovačkim ustanicima u Banskoj Bistrici, središtu Slovačkog narodnog ustanka, dajući puni doprinos u oslobađanju Slovačke od nacističke okupacije.
Foto:Matica slovenska/FB
Matica crnogorska, kao ustanova kulture crnogorskog naroda, otvorena je za saradnju sa ostalim maticama slovenskih naroda, u svim onim oblastima u kojima se promovišu i njeguju obilježja zajedničkih tradicija naših naroda.
U tom smislu, ova naučna konferencija otvoriće neke nove saznajne horizonte, te pružiti savremene interpretacije, koje su bitne za sagledavanje slavistike.
Upravo ovakve manifestacije su prilika za međusobnu razmjenu ideja i iskustava, kako bi naše ustanove u vremenu u kojem je nacionalna kultura izložena globalnim trendovima unifikacije i bezličnosti pružile adekvatan odgovor, čuvajući i njegujući autentičnost svog nacionalnog bića.
Foto: Privatna arhiva
Nadam se, da ćemo u ostvarenju tog cilja imati mnogo zajedničkih poveznica, a što je bio slučaj u bližoj i daljoj prošlosti-naveo je Jovović u svom izlaganju.
Petar Lekić je izložio svoj rad na temu „Kult sv. Ćirila i Metodija u crnogorskoj istoriji“ u kome je, između ostalog, istakao da se štovanje sv. Ćirila u crnogorskoj tradiciji pronalazi u „Molitvenoslovu“ iz 1494. godine koji je štampan u štampariji crnogorske dinastije Crnojevića i to u okviru „Psaltira s posljedovanjem“, jednoj od pet knjiga koje su tamo štampane.
Lekić, foto: Privatna arhiva
-Brojne bogoslužbene knjige sadrže štovanje sveslovenskog svetitelja Ćirila.
Svakako da je za sve crkve slovenskih naroda njegov kult bio od izuzetnog uticaja, pa je bio nezaobilazan u procesijama-rekao je Lekić, dodajući da je jedno vrijeme “bio izostavljen iz crkvenih kalendara”, da bi se od 1885. godine u crnogorskom crnogorskom časopisu „Orlić“ ponovo našlo štovanje sv. Ćirila, učitelja slovenskog 14. februara i 11. maja sv. Ćirila i Metodija za pravoslavni kalendar.
-Posebno slavljenje sv. Ćirila se pronalazi za 14. februar i sv. Ćirila i Metodija za 11. maj takođe u sadržaju pravoslavnog crkvenog kalendara u časopisu Grlica koji je izlazio od 1889. do 1897. godine u crnogorskoj prijestonici.
Foto: Privatna arhiva
Tokom modernog doba i u rimokatoličkoj i istočnopravoslavnoj tradiciji grade se hramovi posvećeni sveslovenskim prosvjetiteljima-rekao je Lekić.
Matica slovačka je zajedno sa Ministarstvom vanjskih poslova i evropskih integracija Republike Slovačke organizovala ovaj kongres i međunarodnu konferenciju povodom 230 godina od rođenja Pavla Jozefa Šafarika, kao i drugih predstavnika tzv. Generacije sveslovenske ideje.
Izlaganja sa konferencije biće objedinjena u posebnom zborniku.
