Jovović: Kultura u doba nekulture
Autor: Mr sc. Ivan Jovović
Foto: Bar info
Izlaganje mr sc. Ivana Jovovića na tribini STEGA “30. avgust- Crna Gora pet godina kasnije/Crna Gora između „male Ukrajine“ i 28 članice Evropske unije“
Odavno je konstatovano da je nekultura skuplja za zajednicu odnosno državu od kulture, iako se budžetski uvijek kod naših organa nalazi na začelju budžetskih primalaca, odnosno korisnika.
Uprkos opšte poznatoj činjenici koje značenje ima kultura u kriznim vremenima, ne postoji svijest o opštem, nacionalnom ili državnom dobru.
Ta krizna vremena su već dobila obilježja opšte prihvaćenosti ili redovnosti, jer formalno obrazovani, sa upitnim diplomama ili socijalno neartikulisani ljudi u u proteklih pet godina su došli do izažaja u svim društvenim sferama, zbog čega nam ne funkcionišu institucije, od Ustavnog suda pa do vitalnih javnih preduzeća, poput Željeničkog saobraćaja usred turističke sezone ili, pak, u jeku požarne sezone radi nekih par stotina hiljada eura protivpožarni avioni stoje u hangarima mjesecima pokvareni.
Taj kulturni obrazac neodgovornosti je dominantno prihvaćen od najvećeg broja nosilaca funkcija, gdje ima i onih koji zbog tragedija najvećih poslije Drugog svjetskog rata (izuzimajući elementarne nepogode, saobraćajne nesreće i sl.) koje su pogodile Crnu Goru, tj. Cetinje, ne pokazuju bilo kakve empatije, a kamoli bilo kakvu pravnu odgovornost prema porodicama postradalih, ali i prema ukupnoj društvenoj zajednici.
Ovo nije partijska tribina, već skup ljudi koji u značajnom omjeru dijele i pripadaju vrijednostima zapadne demokratije, zbog čega postoji sasvim objektivna vremenska distanca da se osvrnemo na samo neke „kapitalne“ promašaje tzv. oslobodioca, s obzirom da su mnogi protagonisti promjena bez alternative iz raznih društvenih sektora, naročito medijskog i nevladinog, zdušno podržavali takve promjene, pa danas neke njihove priče o standardima, profesionalnosti i sl. djeluju tako isprazno.
Mi smo, bar, na Balkanu stekli u proteklom periodu životno iskustvo, da svaka promjena političkih struktura ne nosi istovremeno i politički progres zajednici.
Da progresa ni u naznakama 30. avgusta 2020. godine nije moglo biti svjedoči činjenica da su glavni nosioci tih promjena bile političke i parapolitičke strukture iz zemlje i inostranstva, koje empirijski pripadaju kulturno – civilizacijskom obrascu koji je protivan svim zapadnim vrijednostima, dakle, NATO i EU standardima.
Ipak, sumorni rezultati 30. avgusta 2020.godine ne mogu biti alibi bivšoj vlasti, naročito, kada je u pitanju kulturna politika od obnove nezavisnosti 2006. godine, koja se odlikovala nekonzistentnošću, odnosno nepostojanjem konkretne državne i nacionalne strategije u oblasti izgradnje, njegovanja i afirmacije savremenog crnogorskog kulturnog identiteta, za razliku od vanjske politike, koja je imala jasan pravac, NATO i EU.
Kada se sa ove vremenske distance sagledaju dometi neuspješnih prosvjetnih, odnosno obrazovnih reformi, prije svega, u oblasti visokog obrazovanja, gdje smo postali društvo diploma bez znanja, za očekivati je bilo da sa državnog univerziteta izmile osobe na javnu scenu krajnje primitivne političke kulture ili nekulture, poput Zdravka Krivokapića ili Vesne Bratić, čija štetna djelatnost se sada mjeri više stotina hiljada eura, a o ovoj drugoj je suvišno govoriti.
Nažalost, takvi ljudi, kao mnogi drugi u državnim organima, preduzećima i instutucijama su godinama, pa čak decenijama uživali sve benefite bivše vlasti, glumeći lojalnost državi, da bi nakon promjene vlasti pokazali svoje pravo lice, šovinističko.
Da se u oblasti prosvjete, kulture, nauke radilo prilježno od obnove nezavisnosti 2006. godine, tzv. oslobodici bez bilo kakvih kriterijuma ne bi bili u prilici da traže rušenje Njegoševog mauzoleja na Lovćenu ili izmještanje spomenika velikom vojvodi Mirku Petroviću Njegošu iz centra Podgorice, koji u njihovoj svijesti ima status u ravni ustaškog zločinca.
Umjesto promovisanja naučnog pozitivizma u tumačenju istorije doživjeli smo kao društvo regresiju, gdje je postalo u javnom diskursu legitimno da se pozivate na mitomaniju, a još poželjnije je ako ona u sebi sadrži elemente vjerskog fundamentalizma.
U proteklih pola decenije svjedočimo otvorenoj negaciji crnogorske kulture.
Kada u kontinuitetu i agresivno negirate osnovne atribute postojanja jednoj naciji, a da za takva postupanja niko ne odgovara, kao što je slučaj sa ustavnom kategorijom – crnogorskim jezikom, onda je to svojevrsni pokušaj kulturocida, koji je bio medijski i politički stimulisan uoči i tokom Popisa stanovništva 2023. godine, kada su pravljene projekcije o drastičnom padu nacionalnih Crnogoraca, što se ipak nije dogodilo.
U takvim društveno- političkim okolostima u kojima živimo sasvim je postalo politički prihvatljivo novoj vlasti, nezavisno od personalnih rješenja, da najviše državne nagrade, poput 13 – julske, dodijele onima, koji ne svojim djelom, koga inače nemaju, već odnosom prema Crnoj Gori i crnogorskom narodu, naročito tekovinama 21. maja izražavaju iskonsku mržnju, nazivajući državu u pežorativnom smislu Montenegro, a sebe samoproglašavaju nasljednicima neke Njegoševe Crne Gore, pri čemu im ne smetaju pozamašne apanaže koje im dodjeljuje upravo taj Montenegro.
Jedno je sigurno, da Petar II Petrović Njegoš, ni kao svjetovni, ni kao crkveni poglavar, ne bi dozvolio da se u okrilju njegove crkve postavljaju spomenici osvjedočenim ratnim zločincima.
Uzalud se tzv. oslobodioci pozivaju u takvim nakanama na tradicionalnu Crnu Goru, jer sve to što rade je u direktnoj suprotnosti sa crnogorskim etičkim kodom zapisanim u djelu Marka Miljanova.
Usljed djelovanja različitih unutrašnjih i međunarodnih faktora, Crna Gora je uvučena u tzv. bosanski kulturno – politički model, gdje se jedan nacionalizam hrani drugim nacionalizmom, pa se od agresivnog velikosrpskog nacionalizma često zaobilaze, ili se na njih neadekvatno reaguje, nacionalizmi pojedinih pripadnika manjinskih naroda u Crnoj Gori, poput one šovinstičke izjave nekadašnje poslanice URE Suade Zoronjić, da su Crnogorci prvi narod u Evropi koji su u XX vijeku počinili genocid.
Kada se još uzme u razmatranje prisvajanje, kao i devastacija crnogorske kulturne baštine sa raznih regionalnih adresa, očigledno je, da i pored svih prisutnih evropskih birokratskih fraza i floskula, trenutno smo bliži statusu, ako ne „male Ukrajine“, a ono Bjelorusije na Jadranu.
Uz apsolutno prihvatanje građanskog uređenja Crne Gore, ipak Crna Gora ne može postojati bez Crnogoraca ili gdje bi oni bili građani drugog reda.
Uostalom, bez naroda koji je u istorijskom smislu dominantno oblikovao ovaj državni prostor bezpredmetno je postojanje Crne Gore kao međunarodnog subjekta.
Zato je prilika, simbolički, na jubilej-230- godišnjicu donošenja Stege, da sinergijom svih pojedinaca i organizacija, kao nekad u samo šest tačaka, učinimo Crnu Goru dostojanstvenom i uspješnom evropskom državom.
Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrici "Stav" nisu nužno i stavovi redakcije Feral.bar.
- Tagovi:
- Ivan Jovović
- STEGA
