Živković: Istorijske veze za Italijom nepresušni izvor istraživačkih tema
Izvor, foto: Bar info
Autor: Radomir Petrić
Gost “Promenade” Radio Bara bio je doktor istorijskih nauka Bogdan Živković, rođeni Baranin, istraživač Balkanološkog instituta SANU u Beogradu.
Formalno prvi put u programu ove medijske kuće, Bogdan Živković je faktički od svojih prvih dana bio u njoj, jer je njegov otac dr Zoran Živković bio dugogodišnji novinar i urednik Radio Bara.
-Iako sam rođen 1991. i nemam sjećanja na radio iz tih najranijih dana, Radio Bar je uvijek bio važan dio mog života kroz očev rad i priče, i smatram ga centralnom tačkom svog djetinjstva i identiteta.
Ovo jeste moj prvi nastup pred mikrofonom Radio Bara, ali, osjećaj je blizak i prirodan-.
Ovog ljeta imali ste i prvo naučno predavanje u Crnoj Gori, u Podgorici, zajedno sa kolegom dr Rastkom Lomparom?
-Na poziv Istorijskog instituta Crne Gore, tema predavanja bila je rezultat trogodišnjeg istraživanja u okviru projekta Balkanološkog instituta, koji je započet nakon što je Vatikan otvorio arhivske fondove iz Drugog svjetskog rata.
Otvaranje ovih arhiva izazvalo je globalnu pažnju, jer je odnos pape Pija XII prema nacizmu, holokaustu i Hitleru decenijama predmet kontroverzi.
Cilj projekta bio je da se iz arhiva, uključujući i one u Vatikanu, SAD, Francuskoj, Italiji i vojnim arhivima u Rimu, razjasni uloga katoličke crkve u ratu i poratnom periodu na prostoru Jugoslavije.
Dio istraživanja odvijao se i u Baru, gdje sam koristio građu Nadbiskupije barske, koju je ranije kopirao dr Šerbo Rastoder, a koja se odnosi na nadbiskupa Nikolu Dobrečića, koji je bio značajna figura za razumijevanje odnosa Vatikana prema Jugoslaviji.
Na osnovu višegodišnjeg rada istraživački tim je objavio knjigu i održao niz predavanja – među njima i u SANU, Nišu i Podgorici.
Moj poseban fokus bio je na periodu nakon rata, gdje je katolička crkva bila jedini politički protivnik kojeg Tito nije uspio da slomi.
Za razliku od drugih zajednica i organizacija, Rimokatolička crkva je sačuvala autonomiju i predstavljala ozbiljan izazov komunističkom režimu.
Moje istraživanje nastojalo je da razjasni razloge zbog kojih je katolička crkva uspjela da se odbrani od pritisaka komunističkih vlasti, a jedan od ključnih faktora bio je nepokolebljivi stav zagrebačkog nadbiskupa Alojzija Stepinca, koji je odbio bilo kakav kompromis ili saradnju s Titovim režimom.
Po ulasku u Zagreb, Tito je biskupima ponudio određenu vrstu sporazuma, izjavivši da, iako je i sam Hrvat katolik, smatra da se crkva tokom rata ogriješila o patriotizam.
Njegova ponuda implicirala je da crkva treba da zauzme patriotskiji stav u novim političkim okolnostima.
Moja i istraživanja drugih autora, sugerišu da Tito nije namjeravao da crkvu potpuno odvoji od Vatikana, ali jeste očekivao da ona pokaže veću distancu i prilagodljivost.
Vatikan je 1945. godine, prema arhivskim dokumentima, bio u velikoj panici zbog mogućnosti da pojedini biskupi u Jugoslaviji prihvate saradnju s Titom, to se jasno vidi i kroz stavove izaslanika u Beogradu, biskupa Džozefa Hrlija.
U kontekstu ovih okolnosti, Nadbiskup barski Nikola Dobrečić imao je visoku titulu i simbolički značaj i njegova biografija obilježena je stalnim traženjem kompromisa sa vlastima.
.jpg)