Mala škola maslinarstva
S obzirom da smo u periodu godine kada su aktuelni berba maslina i njihova prerada, skladištenje i pakovanje maslinovog ulja, i kada je pogodno vrijeme za sadnju maslina, Društvo maslinara Bar odlučilo je da realizuje elektronsku "Školu maslinarstva" koja obuhvata tematske tekstove jednom sedmično.
Iz Društva ističu da to “neće biti neka posebna nauka" , ali, da će sigurno biti praktični savjeti veoma korisni za maslinare, uljare, a i ljubitelje masline i potrošače maslinovog ulja. Prvo predavanje na portalu Feral.bar, iz pera predsjednika Društva Ćazima Alkovića, posvećeno je benefitima branja maslina sa stabla.
-Kao i u ostalim zemljama gdje se maslina gaji i uživa u njenoj ljepoti i plodovima koje daje, i u Crnoj Gori je aktuelna berba maslina. Više od dva milenijuma bavljenja maslinarstvom na ovom području podrazumijeva da su se načini uzgoja, berbe, prerade, čuvanja i konzumacije maslinovog ulja mijenjali kroz vrijeme-istile Alković.
On ukazuje da su se masline u Baru, a i okruženju, proteklih stotinu godina sakupljale sa zemlje i tako nosile na preradu u tradicionalne uljare, ili su pak “prerađivane” u domaćoj radinosti kod kuće.
-Dobijalo se ulje koje je za to vrijeme bilo vrhunskog kvaliteta iako je imalo visok udio slobodnih masnih kisjelina a često i neprijatan miris i ukus. Govorilo se da je bolje ako “peče”, jer će se manje koristiti i manje trošiti.
Bilo je siromaštvo pa ga trebalo štedjeti. Kako se vrijeme mijenjalo, nauka i tehnologija napredovale, tako je došlo i do napretka u maslinarstvu.
Naučna istraživanja, savremeni tokovi razvoja društva i milenijumsko iskustvo su pokazali i dokazali da plodove maslina treba brati sa stabla i nikako ne čekati da padnu na zemlju-nastavlja Alković.
Maslinari koji se bave tradicionalnim maslinarstvom imaju svoje razloge za sakupljanje plodova sa zemlje, dok maslinari koji se bave savremenim maslinarstvom imaju svoje razloge za berbu plodova sa stabla.
Kako bi se maslinari koji plodove sakupljaju sa zemlje ohrabrili i podstakli da odustanu od takve prakse i da se okrenu savremenom maslinarstvu, odnosno berbi plodova sa stabla, Alković nabraja razloge za berbu plodova sa stabla:
Prednosti berbe plodova sa stabla masline:
Bere se zdrav neoštećen plod masline koji je preduslov za vrhunsko maslinovo ulje (ako je maslina predhodno zaštićena). Ulje dobijeno od zdravih svježih plodova je vrhunskog kvaliteta i ima ljekovita svojstva.
-Berba plodova sa stabla se sprovodi u oktobru i novembru kada su dani još uvjek topli i relativno dugi. Berba je ugodnija (često se berba sprovodi u kratkim rukavima) a zbog dužine dana učinak je mnogo veći.
-Ranom berbom tokom oktobra i novembra se stablo masline potpuno rastereti, nema nepotrebnog trošenja hranljivih sastojaka, takvo stablo je spremno da naredne godine da puni rod.
-Vjeruje se da tokom oktobra i novembra u plodovima ima značajno manja količina ulja te da je u januaru i februaru mnogo više ulja u plodu. Ko želi vrhunski kvalitet, masline će ubrati u oktobru i novembra dok su plodovi bogati polifenočima i drugim hranljivim i ljekovitim svojstvima.
-Stepen iskorištenja – ubranih plodova je skoro sto posto. Po lijepom sunčanom vremenu oktobra pa i novembra uberu se skoro svi plodovi i nema gubitaka.
Nedostaci sakupljanja plodova masline sa zemlje:
-Sa zemlje se u najboljem slučaju sakuplja prezreo plod ili oštećen koji u kontaktu sa zemljom postaje plijesnjiv a u njemu kreće fermentacija i drugi procesi . Od takvih plodova se ne može dobiti ekstra djevičansko maslinovo ulje koje ima ljekovita svojstva.
-Sakupljanje plodova sa zemlje traje od oktobra pa sve do januara, čak februara i marta. Plodovi se sakupljaju po kiši i ledu što podrazumjeva loš kvalitet ulja. Dani su najkraći u godini pa je učinak berbe mali. Ovakvi plodovi su mnogo osjetljiviji na transport.
-Plodovi koji na stablu ostanu sve do januara februara opterećuju maslinu, nepotrebno troše hranljive materije i stablo čine slabije rodnim za narednu godinu.
-Činjenica je da je u oktobru malo manje ulja i da se ulje nakuplja tokom oktobra i novembra a da je to nakupljanje u decembru i dalje zanemarivo. Kasnije plodovi dehidriraju (isparava voda iz njih) što podrazumjeva povećanje udjela ulja u plodu ali ne i količine, jer je voda isparila. Kako vrijeme odmiče tako i pada kvalitet, a nakupljena količina ulja je zanemariva.
-Maslinari koji čekaju da plodovi sami padnu na zemlju imaju velike gubitke. Gubici se ogledaju u tome da dio plodova pojedu ptice, dio završi u okolnom žbunju i međama, a dio odnesu bujice nakon jačih kiša.
-Bez dileme, berba plodova sa stabla nema alternativu, od tradicije sakupljanja plodova sa zemlje se mora odustati i okrenuti modernom maslinarstvu i proizvodnji vrhunskog ekstra djevičanskog maslinovog ulja.
Sakupljanje plodova sa zemlje je tradicija koja opstaje jedino u Crnoj Gori i možda u nekim zaostalim djelovima Albanije.
Crnogorsko društvo se priključuje savremenim tokovima razvoja, što bi trebao da prati i razvoj maslinarstva. Ukoliko se želi proizvoditi ekstra djevičansko maslinovo ulje vrhunskog kvaliteta koje ispunjava standard kvaliteta i zahtjeve pravne regulative, mora se odustati od sakupljanja plodova se zemlje i plodove brati isključivo sa stable masline-zaključio je predsjednik Društva maslinara Bar.
