.jpg)
Radojičić: LPG - LNG terminal u Luci Bar
Autor: Veselin B. Radojičić
Foto: Privatna arhiva
Prethodnih mjeseci je u barskom opštinskom parlamentu u sklopu inicijative “otvoreni parlament“ vođena javna rasprava u dva navrata.
Prva na temu izgradnje LNG terminala u Luci Bar, dok je u martovskom zasijedanju akcenat stavljen na izgradnju dijela autoputa koji prolazi kroz barsku opštinu te manjim dijelom vezano za LNG terminal.
U ovom tekstu ćemo se fokusirati na potencijalnu izgradnje LNG i ili LPG terminala u Luci Bar.
Da li stručna javnost i građani Bara treba a priori da budu protiv izgradnje ovog terminala?
Postoji nekoliko razloga koji izazivaju našu pažnju vezano za LPG, LNG ili kombinovane LPG-LNG terminale.
Prvo, međutim, moramo razlikovati LNG i LPG gasove i njihovu upotrebu.
LNG (likvid natural gas) je tečni prirodni gas poznatiji kao metan koji nastaje prirodnom (bakterijskom) razgradnjom organskih ostataka a uslovima bez prisustva kiseonika.
LPG (likvid petroleum gas) je tekući naftni plin. To je smjesa propana i butana koji se javlja kao posljedica prirodnog isparavanja nafte a u naftnim postrojenjima kao produkt prečišćavanja sirove nafte i proizvodnje njenih derivata.
Iz ovog razloga je prisustvo ove smjese najčeši indikator postojanja nafte u zemlji.
Da pojednostavimo, LPG je ona smješa gasova koju koristimo u domaćinstvima a skladišti se u plinskoj boci i drži na sobnoj temperaturi.
Važno je napomenitu da se ukapljivanje ili prelazak iz gasovitog u tečno stanje odvija pod pritiskom uz rashladu radi kondezacije na temperaturi u rasponu od -42 do-0.5 stepeni Celzijusa, zavisno od specifičnog sastava plina.
Poređenja radi LNG se ukapljuje na - 162 stepena Celzijusa i zahtijeva znatne količine vode koja se koristi za rashladu prilikom procesa tlačenja i ili regasifikacije.
Kod građana postoji (ne)opravdana bojazan od pretpostavljene eksplozije, onečišćenje mora, zraka i okoliša, te lošeg uticaj na ekonomske prilike u Baru.
Svakako, to su opasnosti koje nikoga ne ostavljaju ravnodušnim.
Za takav eventualni negativni razvoj događaja treba da se ispuni niz preduslova, a ti preduslovi su tehničke prirode, osim kada se radi o grešci prouzrokovanoj ljudskim faktorom.
Kako razvijeni svijet shvata ozbiljnost rizika i štetnost posljedica tako i standardi o sigurnosti, između ostalog, i gasnih terminala rastu i postaju sve strožiji.
Ono što valja napomenuti, mimo internih kontrola, primjene standarda, obuke ljudstva, korišćenja adekvatnih materijala i isprobanih-atestiranih sistema od strane izvođača - instalera nekog gasnog terminala, država u kojoj se instalira takav terminal je ona koja daje, na nivou ideje političku, na nivou projekta političku uz konsultacije sa strukom a tokom i nakon realizacije projekta konačnu saglasnost od strane čiste struke a na osnovu međunarodnih konvencija kojih je država Crna Gora potpisnica a koje su implementirane u domaće zakonodavstvo.
Tačno je da početku tehničke-fizičke realizacije svakog ovako krupnog projekta prethodi niz aktivnosti kao i kreiranje pogodnog socio-ekonomsko-političkog ambijenta za realizaciju istog.
Da je nešto trulo u državi Danskoj potvrđuje i činjenica da se ubrzano radi na izradi i usvajanju Prostornog plana koji trenutno ne postoji.
Zašto je pitanje izgradnje LNG i ili LPG terminala pitanje za sve građane Crne Gore, a ne samo postojbnike opštine Bar?
Odgovor leži u takozvanoj drugoj fazi, odnosno izgradnji gasne elektrane.
Da bi smo bolje razumijeli đe leži potencijalna ekonomska i svaka druga dobit po građane Crne Gore trebamo se obratiti struci.
No, esencijalno bitno je da znamo kako jedan LPG i ili LNG terminal ne mora obavezno imati instalirane uređaje niti procese za ukapljivanje plina što inače kod građana izaziva bojazan od potencijalne eksplozije, onečišćenja mora i okoliša.
Sa aspekta struke, LNG i LPG su bezbjedniji za transport i manipulaciju u tekućem nego u gasovitom agregatnom stanju.
Izbor LNG ili LPG terminala i nihove kompleksnosti zavisi od izvorišta, odnosno porijekla plina kao sirovine.
U nedostatku validnih informacija, pretpostavljamo da se ideja o izgradnji LPG terminala u Luci Bar temelji samo na operaciji dopreme ukapljenog - tečnog plina, transferu do obalnih tankova i kasnijoj distribuciji.
I to bi bila prva faza. Ništa novo i ništa spektakularno.
Jedan jako sličan proces se već decenijama odvija u Luci Bar, na nekadašnjem terminalu Jugopetrola a vezano za naftu i njene derivate.
Želimo ukazati na jedan tehnički problem.
Ako je tačna informacija da se gat za prihvat LPG broda kani graditi u korijenu lukobrana i to sa unutrašnje strane, što znači u lučkim basenu, imali bismo potencijalno ovakvu situaciju.
Od glave lukobrana prema korijenu slijede dva petrolejska veza (novi i stari) to jest prostor za brod nafte i brod benzina istovremeno.
Nakon ova dva veza dalje prema korijenu lukobrana slijedi pretovarna stanica za sirćetnu kiśelinu koja se doprema željezničkim cistjernama i otprema brodom.
Odmah nakon tog terminala slijedi terminal za prihvat cementa u rasutom stanju, primljenog sa broda i otprema se auto cistjernama.
Sve ove operacije se vrše jednom operativnom obalom – gatom – paralelno sa cjevovodom za transfer tečnih goriva.
Ako bi se još u korijenu pod uglom od 90 stepeni dodao gat za, iako nedaleko od korijena lukobrana već postoji terminal za prihvat i otpremu lužine, prihvat LPG broda, jasna nam je konfuzija prometa ljudi i roba na ovako malom prostoru, iako ukrcajno – iskrcajne operacije jednog tereta isključuju iste operacije drugog tereta u skladu sa prioritetima i drugim propisima.
Zbog ovakve gustine protoka ljudi, roba, raznih prevoznih sredstava naša bi preporuka uvijek bila da se prihvatni gat radi na južnoj strani padine brda Voluica, odnosno prema otvorenom moru.
Na ovaj način bi se umanjila i bojazan stanovništva, rizici manipulacije raznim robama i ostavio slobodan pristor za eventualnu nadogradnju LPG terminala.
Skladišni, obalni - tankovi bi se trebali instalirati na galerijama - zaravnima koje se već dobijaju kao poslijedica sanacije kameoloma u Luci Bar.
Kolski pristup ovim galerijama već postoji kao i izdašne količine materijala za buduću gradnju uključujući i malo prije pomenuti cement.
No, sve ovo, uključujući i samu instalaciju LPG terminala nema gotovo nikakvog smisla bez famozne takozvane "druge faze" do čije realizacije, poučeni iskustvom, najvjerovatnije nikada i ne bi došlo.
Puni smisao i višedimenzionalni interes Crne Gore i njenih građana, po našem viđenju odnosa i procesa je upravo gasna elektrana, dok je LPG terminal samo njen preduslov.
Gasne elektrane mogu proizvoditi električnu energiju, snabdijevati kotlarnice izvorom topline za grijne sisteme, služiti kao distributivni centri itd.
Ukapljeni plin u tekućem agregatnom stanju se od terminala do gasne elektrane može transportovati kolskim i željezničkim transportom, što eliminiše potrebu za izgradnjom gasovoda.
Nećemo detaljno ulaziti u ekološku opravdanost izgradnje gasne elektrane, ali, svi možemo zamisliti kako u vlastitom domaćinstvu nalažemo šporet na drva ili ugalj i šporet na plin, te tako sami spoznati korist ili štetnost pojedinačnih uređaja.
Naime, gasna elektrana bi mogla riješiti permanentni problem grijanja središnjeg i śevernog dijela Crne Gore.
Na ovaj način bi se reducirala a kasnijim razvojem ostalih alternativnih izvora energije zaustavila eksploatacija šuma i uglja.
Bili toga svijesni ili ne, zdrava šuma obezbjeđuje, osim kiseonika koji udišemo, i plodno tlo koje kroz proces isparavanja omogućava sljedeći element, a to je oslobađanje vode u atmosferu.
U slučaju da dođe do izgradnje LPG terminala u Luci Bar bez paralelne izgradnje gasne elektrane, dobićemo plinsku stanicu za potrebe naručioca posla koji svakako nije država Crna Gora.
Ovo bi bio još jedan čin protiv naroda i države.
Trenutne potrebe za gasom ili plinom postojbnici Crne Gore i sada, a bez gasne stanice u Luci Bar, obezbjeđuju sebi dovoljne količine za svoje pare, a o tuđem riziku.
LPG terminal bez gasne elektrane bi samo okupirao prostor i isključio mogućnost valorizacije istog, a i okolnog, koji bi neka buduća domaćinska vlast mogla iskoristiti za opšte dobro.
Autor je surveyor i član Opštinskog odbora Crnogorske evropske partije Bar
Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrici "Stav" nisu nužno i stavovi redakcije Feral.bar.
- Tagovi:
- Bar
- Luka Bar
- LNG
- Energetika
