Županović: Animirati i edukovati domicilno stanovništvo za rad u turizmu
Izvor: CdM
Autor, foto: Miraš Dušević/CdM
Da li je ova sezona rekordna po broju gostiju ili ipak nije, jesu li podaci realni, da li se u broj gostiju računaju i oni koji su došli sa ratom zahvaćenih područja i ovdje dobili privremeni boravak, samo su neka od pitanja koja javnost postavlja nakon što se objave zvanični podaci.
Turizmolog i profesor na Fakultetu za ekonomiju i biznis Ivo Županović, odgovarajući na pitanje CdM-a, kaže da je ovdje važno iznijeti nekoliko činjenica.
-U ovom trenutku nemamo zvanične podatke o privatnom smještaju, isti će biti objavljeni tek početkom naredne godine, što je po meni apsurd, jer u tom periodu već treba da se dobrano rade pripreme za narednu turističku sezonu-ističe on.
Županović ponovo apeluje da se navedena evidencija uvede i da se paralelno sa istom, radi na unapređenju tačnosti i egzaktnosti predmetnih podataka.
-Dodatno, smatram neadekvatnim sadašnje zakonsko rješenje da lokalne turističke organizacije vrše procjenu neobuhvaćenog turističkog prometa na nivou opštine, te je u tom kontekstu potrebna promptna izmjena legislative-navodi sagovornik CdM-a.
Takođe, Županović je ponovio da je neophodno da se formira aplikacija poput elektronskih sistema i evidencija o registrovanom smještaju u susjedstvu prvenstveno u Hrvatskoj, ali i Srbiji, čiji benefit neće biti samo praćenje toka tekuće sezone, već će biti korisna i u kontekstu praćenja poreskih zahvatanja, popunjenosti kapaciteta, odnosa organizovani versus individualni dolasci, itd.
-Notirao bih da u ovom trenutku nemamo ni zvaničnih podataka o broju ukupnih smještajnih jedinica, što bi omogućilo egzaktno praćenje popunjenosti istih na nivou destinacije, ali i partikularno, posebno na nivou hotelskog i privatnog smještaja-kazao je profesor Županović.
Rast u odnosu na 2019.
Komentarišući zvanične, jedino dostupne podatke za kolektivnih smještaj za prvih šest mjeseci ove godine, Županović kaže da možemo da kažemo da imamo 15 odsto rast broja dolazaka u odnosu na isti period 2019. godine.
-Posmatrano po tržištima i u apsolutnim brojkama, najveći rast bilježimo na tržištu Srbije, potom domaćih turista, i gostiju sa emitivnih tržišta Turske, Francuske, Velike Britanije, baltičkih zemalja.
Kada su u pitanju negativne tendencije u odnosu na 2019. godine, najveća odstupanja u tom dijelu se odnose Kinu, Rusiju, Njemačku i Švedsku.
U kontekstu sagledavanja i indicije kada su ukupni rezultati turističke sezone u pitanju navedeno treba uzeti sa rezervom, jer se gro turističkog prometa u Crnoj Gori kad su dolasci u pitanju, okvirno oko 75 odsto odvija upravo u periodu jun-septembar-ističe on u razgovoru za CdM.
Kako mnogi tvrde da je ova sezona podbacila, da nije kako se očekivalo i da je daleko od rekordne, CdM je Županovića pitao šta misli koji su ključni razlozi za to.
On ističe da ovu problematiku moramo posmatrati parcijalno.
-Ako opserviramo dosadašnje rezultate hotelskog sektora, smatram da se u tom smještajnom segmentu promptno upravljalo tehnikama yield menadžmenta (upravljanja profitom na bazi adekvatne cjenovne politike), dok to kod sektora ugostiteljstva i privatnog smještaja nije slučaj, što je i dovelo do navedenih distorzija o popunjenosti kapaciteta-pojašnjava on.
Ivo Županović
Inflacija
Prema njegovim riječima, ako sagledamo zvanične podatke o nivou inflacije, na osnovu indeksa potrošačkih cijena za jul 2023. godine, u odnosu na jul 2022, možemo zaključiti da je inflacija na nivou turističkog sektora u iznosu 12,1 odsto, gotovo dvostruko veća u odnosu na inflaciju na nivou svih privrednih aktivnosti od 6,9 odsto.
-Još veća je razlika ukoliko poredite cijene iz jula 2023. godine sa decembrom 2022. (ukupna inflacija od 2,9 odsto, a procenat koji se odnosi na turizam čak 19,3 odsto).
Dodatno, treba sagledati da su cijene u turističkom sektoru u julu 2022. godine u odnosu na jul 2021. porasle za 17,9 odsto, što dovodi do konkluzije da su u samo dvije godine iste porasle za više od trećinu-dodaje Županović.
Takođe, napominje da treba reći da linearno povećanje cijena u djelatnostima koji su na neki način logistika turističkim aktivnostima, poput plažnog mobilijara i parkinga dodatno povećavaju budžet konzumenata, prevashodno onih koji su se opredijelili za privatan smještaj.
-Treba naglasiti da se ne koriste mogućnosti integracije privatnog smještaja u obliku integralnih hotela, a što predviđa Zakon o turizmu i ugostiteljstvu, čime bi se značajno povećala vizibilnost navedenog vida smještaja, kao i pristupačnost u smislu grupnih dolazaka.
Da sumiram, povećanje cijena u određenim segmentima turističke industrije koja nisu bazirana jasnim kalkulacijama, koji uključuju razumnu korekciju na bazi korekcije inicijalnih inputa su kontraproduktvna i proizvode negativne impakte na imidž čitave destinacije.
Posebno uvažavajući činjenicu, da u Crnoj Gori, za razliku od nekih konkurentskih destinacija nije rasla cijena električne energije, niti je korigovana snižena stopa PDV-a za određene usluge u ovoj djelatnosti-smatra sagovornik CdM-a.
Upozorenje
Županović dodaje da ovo upozorava, ne samo u pogledu tekuće turističke sezone, već i postsezone i naredne turističke sezone, jer treba imati u vidu da po posljednjim procjenama MMF-a iz jula 2023. godine, ekonomski rast u Euro zoni (našem ključnom tržištu) će biti svega 0,9 odsto ( u 2024.godini nešto viši, 1,5 odsto), dok se u nekim zemljama unutar navedenog područja , poput Njemačke predvidja i blaga recesija od 0,3 odsto.
-Pored toga, predviđa se dvocifrena inflacija u okvriu emitivnih tržišta gdje postoji ozbiljan tržišni potencijal i prostor, poput baltičkih zemalja i zemalja Centralne i Istočne Evrope.
Sljedstveno, to znači da će diskrecioni dohodak gostiju sa navedenih emitivnih tržišta, koji generiše potrošnju takođe biti limitiran i indicira značajnu elastičnost turističke tražnje u odnosu na cjenovne politike destinacija.
Pored cjenovnog segmenta, smatram da je neophodno raditi na stabilizaciji neophodnog kvantuma radne snage i smanjilo fluktuaciju iste, prevashodno kroz izmenu legislative i uvođenje instituta stalnog sezonskog radnika, ali i adekvatnog radnog angažmana maloljetnih lica i studenata-smatra on.
Pored toga, podvlači da je neophodno je konstantno raditi na animaciji i edukaciji, a potom i prekvalifikaciji nezaposlenog domicilnog stanovništva kada je u pitanju angažovanje u turizmu, jer je 83 odsto ukupnog broja nezaposlenih upravo od prvog do četvrtog nivoa stručnih kvalifikacija.
-Pošto smo mali ekonomski sistem, smatram da potrebe po osnovu nedostajućeg kvantuma zaposlenih možemo riješiti upravo navedenim mjerama kada je domicilno stanovništvo u pitanju, što bi produkovalo višestruku korist-zaključio je Županović u razgovoru za CdM.
- Tagovi:
- Turizam
- Sezona
- Cijene
- Tržište
- Ivo Županović
