CGO: Opština Bar prednjači u ulaganjima u škole
Izvor, foto: CGO
Centar za građansko obrazovanje (CGO) sproveo je istraživanje koje ukazuje na neravnomjernost ulaganja opština u unaprjeđenje uslova školovanja, a sa ciljem da ukaže na potrebu jače sinergije svih aktera kako bi se doprinijelo boljim uslovama rada unutar formalnog obrazovnog sistema na teritorijama pojedinačnih opština.
-Po dostupnim podacima, najviše sredstava za te svrhe u protekle dvije godine opredijela je opština Bar, a jedina opština od koje nije bilo moguće dobiti ove podatke bila je opština Budva- kazala je Mira Popović Trstenjak, koordinatorka programa Demokratizacija i evropeizacija u CGO.
Ova NVO godinama ukazuje na neophodnost obezbjeđenja besplatnih udžbenika za sve osnovce i pratio koliko su crnogorske opštine učestvovale da se u ovom dijelu pomogne, a što je uglavnom zavisilo od razumijevanja i dobre volje opštinskih vlasti.
-Izmjenama i dopunama Zakona o opštem obrazovanju i vaspitanju, iz 2021. godine, konačno je propisana obaveza da “pravo na besplatne udžbenike za osnovnu školu, na teret budžeta države, ima svaki učenik”.
Time je učinjen jedan iskorak u pravcu obezbjeđenja punog poštovanja ustavne norme o besplatnom osnovnom obrazovanju.
Iako je obaveza obezbjeđivanja besplatnih udžbenika prešla na nadležno Ministarstvo, neke od opština su u jednoj ili obje godine obezbijedile određena sredstva za potrebe obrazovanja, ali ne više za udžbenike već za održavanje obrazovnih ustanova na njihovoj teritoriji ili nabavku pribora za učenike-navodi Popović Trstenjak.
Prema podacima koje je CGO prikupio, shodno odredbama Zakona o slobodnom pristupu informacijama, osam opština je izdvojilo sredstva za podršku učenicima i obrazovnim ustanovama.
Opština Andrijevica je u školskoj 2021/22 godini sredstva opredijelila za besplatne udžbenike za učenike koji te udžbenike nisu dobili, a u školskoj 2022/23 za udžbenike učenicima srednjih škola, što je ukupno iznosilo 7.641,99 eura.
Opština Bar je ranija sredstva za kupovinu udžbenika prenamjenila za poboljšanje uslova rada u školama i tako je za posljednje dvije školske godine ukupno uložila 50.000 eura.
OŠ "Jugoslavija, Bar, foto: Feral.bar
Opština Berane je sredstva u obje godine opredijelila za udžbenike učenika osnovnog muzičkog obrazovanja u ukupnom iznosu od 716,10 eura.
Na drugoj strani, opština Bijelo Polje je tokom posljednje dvije godine izdvojila sredstva za pribore učenika do četvrtog razreda osnovne škole u ukupnom iznosu od 24.853,40 eura, a isto je uradila i opština Plav koja je na taj način pomogla učenike sa 6.253,96 eura.
Takođe, opština Rožaje je sredstva planirana za kupovinu udžbenika prenamijenila za kupovinu pribora za prvake u iznosu od 9.057 eura.
Opština Danilovgrad je obezbijedila vaučere za učenike u iznosu od 20 eura za 2021/22 godinu, i za te potrebe je utrošeno 3.900,00 eura, a isti princip je primijenila i prijestonica Cetinje koja je izdvojila sredstva u vidu vaučera od 40 eura u 2021/22 i 50 eura u 2022/23 godini, a što je ukupno iznosilo 15.108,40 eura.
Preostalih 15 opština (Gusinje, Herceg Novi, Kolašin, Kotor, Mojkovac, Nikšić, Petnjica, Plužine, Pljevlja, Šavnik, Tivat, Tuzi, Ulcinj, Žabljak i novoformirana opština Zeta) i Glavni grad Podgorica nisu dostavili CGO-u podatke da su imali troškova po ovom osnovu.
-Dodatno, opština Budva nije odgovorila na zahtjev za slobodan pristup informacijama niti na brojne urgencije oko ovog pitanja, zbog čega je žalba upućena Agenciji za zaštitu ličnih podatka i slobodan pristup informacijama.
One opštine koje su ulagale sredstva za ove svrhe ostale su u okvirima prethodnih izdvajanja, uz napomenu da je značajno manji broj onih koje su prijavile stavke u dijelu podrške obrazovnim ustanovama na svojoj teritoriji-navodi Popović Trstenjak.
Region: Tri pristupa omogućavanju besplatnog obrazovanja
Uporedna iskustva iz zemalja regiona i šire ukazuju na tri pristupa omogućavanju besplatnog obrazovanja u osnovnim školama za sve učenike i učenice.
-Prvi je kroz obezbjeđivanje besplatnih udžbenika ranjivim grupama, drugi kroz obezbjeđivanje udžbenika nižim razredima osnovnih škola, a treći kroz obezbjeđenje udžbenika svim osnovcima.
Na primjer, Hrvatska obezbjeđuje kroz tzv. „sufinansiranje“ knjige za učenike osnovnih škola, dok Slovenija i Makedonija obezbjeđuju besplatne udžbenike za učenike osnovnih i dijelom učenika srednjih škola.
U Federaciji Bosne i Hercegovine udžbenike dobijaju samo ranjive grupe, uz izuzetak jednog dijela, odnosno Republike Srpske gdje su udžbenici obezbijeđeni za sve učenike do četrtog razreda osnovne škole, a na nivou Banja Luke se lokalno dodatno obezbjeđuju udžbenici za učenike do devetog razreda.
U Srbiji, takođe, samo ranjive grupe imaju pravo na besplatne udžbenike, ali postoji web-sajt Besplatna biblioteka – Fondacija Alek Kavčić, koja u elektronskom obliku sadrži sve udžbenike, lektiru i ostale materijale potrebne za obrazovanje osnovaca-kazala je Popović Trstenjak.
- Tagovi:
- Bar
- Opština Bar
- Pomoć
- Podrška
- Škola
