Ratković: Kasno za spas sezone
Izvor: CdM
Autor: Slađana Đukanović
Foto: RTCG
Ovo što se sada dešava u turizmu odgovara narodnoj formuli “Kako smo sijali, tako sada žanjemo”. I to će izgleda, na žalost, potrajati. Dok se naše elite trve oko karaktera i strateške orjentacije države, privreda, uključujuči i turizam, propada i stvaraju se uslovi za njeno, od mnogih, na žalost, željeno odumiranje, kazao je za CdM Rade Ratković, profesor Univerziteta i član Savjete Građanske inicijative 21. maj.
Plaže polu-prazne, cijene papreno visoke. Tako bi se ukratko mogla opisati turistička sezona u Crnoj Gori. Trenutni pokazatelji izazivaju zabrinutost da će turistička sezona biti ispod svih očekivanja i najava.
-Bilo je najava u stilu “veselog optimizma” naročito od strane “zvaničnika”, kao, u ostalom, uvijek kod nas. Važi pravilo “Svaki cigo svoga konja hvali”.
Za malobrojnu “stručnu javnost” teško može biti oprimističkih očekivanja i najava za turizam zemlje koju već treću godinu potresa, pored pandemijske, i stalno rastuća društvena i politička kriza i usijana borba između suverenista (uglavnom lojalista svojoj državi i pobornika euro-atlanskih integracija) i unitarista (uglavnom lojalista susjednoj državi i globalnoj sili na Istoku i pobornika integracije u “srpski svet” i Balkansku uniju zemalja koje nijesu u stanju da uspostave normalne bilateralne odnose, a jedna liderska zemlje iz te inicijative osporava suverenitet najmanje tri od šest targetiranih država-kazao je Ratković.
Ogromna energija se, ističe za CdM profesor turizma, rasipa u rovovskoj borbi između karaktera i samog postojanja vlastite države, tako da se ekonomija i turizam guraju u drugi plan.
-Ako se ovako nastavi svjedočićemo o bukvalnom raspadu ekonomije i samog turizma u tom sklopu. Naš turizam je sada sveden na dominaciju pauperizovanog i uskosezonskog turističkog tržišta zemalja okruženja, odnosno tržišta koje ne može generirati ekonomski i socijalno održiv turizam.
Kada se tome doda ekstremno loša struktura smještajnih kapaciteta, nedversifikovana dodatna turistička ponuda, nedostatna infrastruktura, demotivisana radna snaga…, onda niko misleći i odgovoran ne može očekovati dobru, a kamo li rekordnu turističku sezonu.
Ovo što se sada dešava u turizmu odgovara narodnoj formuli: “Kako smo sijali, tako sada žanjemo”. I to će izgleda, na žalost, potrajati.
Dok se naše elite trve oko karaktera i strateške orjentacije države, privreda, uključujuči i turizam, propada i stvaraju se uslovi za njeno, od mnogih, na žalost, željeno, odumiranje-naveo je Ratković.
Građani se žale da su cijene na našem primorju “bezobrazno” visoke. To potvrđuju i zvanični podaci Uprave za statistiku – Monstata za jun, koji su pokazali da su cijene u odnosu na isti period prethodne godine više za 13,5 odsto.
Za oko 30 odsto skočile su cijene turističkih usluga, od pića i hrane, preko parkinga, rentiranja auta, plažnog mobilijara, smještaja.
To je u ponedjeljak na sjednici Vlade primijetio i premijer Dritan Abazović.
-Cijene na primorju su kao na Azurnoj obali, to Crna Gora do sada nikada vidjela nije. Cijena vode na primorju je i do četiri eura, a prije godinu i po je bila 1,5 euro.
Neke sojenice su se izdavale po 50, a sada po 250 eura. Samo treba da budemo realni i pošteni-naglasio je Abazović.
Cijene su porasle, ali ne i kvalitet usluga.
-Poskupili su imputi i notorni princip pokrića troškova ćeraju turističke preduzetnike na podizanje cijena. To, međutim, turiste ne zanima.
Oni se ravnaju prema svojoj platežnoj sposobnosti i konkurentnim cijenama drugih destinacija. Mi kvalitet nijesmo povećali, pa se gosti s razlogom bune-naglasio je Ratković.
Na sezonu je loše uticalo i zatvaranje nacionalne avio-kompanije Montenegro Airlines, koja je bila dobro vazdušno povezana.
-To je bila prva neodgovorna odluka bivše “apostolske” vlasti. Vjerovatno su željeli revanšizam prema prethodnoj Vlasti, a revanširali su se turističkoj Crnoj Gori nanoseći veliku štetu njenoj avio dostupnosti-ocijenio je za CdM Ratković.
Prošao voz za aktivnosti na tržištu
Sve u svemu, ističe Ratković, Vlada nije dobro pripremila ovogodišnju sezonu.
-Vlada se dugo i sa teškom mukom rađala nekoliko mjeseci, da bi “novorođenče” bilo skrpljeno od mnogo krivih i nesamjerljivih “rogova”, od kojih svaki gura svoje partijske prioritete, a nekima su prioriteti diktirani spolja.
Dosta sporo se provodi EU agenda, i uporno se sabotira antievropskom agendum (takozvani temeljni ugovor, odnosno u govor o predaji svih crnogorskih sakralnih objekata u vlasništvo Crkvi Srbije, odnosno drugoj državi, maglovita i kontroverzna inicijativa “Open Balkan” kao antupod EU integracijama, popis stanovništva po nacionalnoj pripadnosti uz agresivnu političku agitaciju radi “denacionalizacije” Crnogoraca-kazao je Ratković.
Većina turističkih opština je, navodi, u neredovnom stanju (prinudna uprava, tek završeni lokalni izbori sa teškim sastavljanjem homogene većine, isčekivanju novih izbora…) , tako da je očigledno pomanjkanje države, odnosno njene upravne i ekonomske funkcije na svim nivoima vlasti.
-Propuštena je, već treću godinu, primjena, uz adaptaciji novonastalim uslovima, Marketing strategije, odnosno Marketing plana Crnogorskog turizma iz 2018/2019 godine (rađen od strane španskih eksperata), koja je sadržala i Akcionu plan (reforma modela destinacijskog upravljanja, definisanje primarnih i sekundarnih tržišta i strategije nastupa na njima, prilogođavanje ponude tražnji na primarnim tržištima…
Nastup na organizovano turističko tržište je potpuno zanemaren, a sada je vrijeme da otpočne proces ugovaranja sa turoperatorima, ali nije vidljiva nikakva destinacijska aktivnost na tom planu, pa postoji bojazan da ni naredne turističke sezone nećemo imati značajnijeg turističkog prometa u organizovanim avio aranžmanima, a time ni dobre pozicije na najjačim emitivnim tržištima Evrope, na kojima počiva turizam Mediterana, i bez kojeg nema duge sezone, konkurentnih plata i ekonomski održivog poslovanja-ocijenio je Ratković.
Na pitanje CdM kako možemo “spasiti” ovogodišnju turističku sezonu, Ratković jasno odgovara-kasno je.
-Proš’o voz za aktivnosti na tržištu. Pa sezona je već u zenitu! Treba se se koncentrisati na tekuće upravljanje i destinacijsku podršku koliko je moguće u ovoj haotičnoj situaciji.
Sada treba puni akcenat dati na pripremu nastupa na organizovano turističko tržište kako bi to rezultiralo zaključenim alotmanskim ugovorima sa evropskim turoperatorima najdalje u septembru ove godine.
Paralelno i nakon toga treba planski raditi na apdejtovanju i implementaciji Marketing plana za 2023. godinu.
To podrazumijeva i uvođenje novog savremenog destinacijskog menadžmenta i integralnog turističkog upravljačnog informacionog sistema.
Treba otvoriti proces ekološke i digitalne transformacije našeg turističkog sistema-ukazao je Ratković.
