.jpg)
HRA, CGO i ANIMA se obratili Vladi i policiji
Foto: Slavica Kosić/Boka News, memorijalno okupljanje 2021.
Nevladine organizacije Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA uputile su poziv premijeru Dritanu Abazoviću, ministru unutrašnjih poslova Filipu Adžiću i direktoru Uprave policije Zoranu Brđaninu, da im se pridruže na memorijalnom okupljanju u cilju obilježavanja godišnjice deportacije bosansko-hercegovačkih izbjeglica iz Crne Gore 1992. godine.
Iz ovih NVO podsjećaju da događaj tradicionalno organizuju 25. maja, u podne, na prostoru ispred glavnog ulaza u Centar bezbjednosti Herceg Novi.
-To će biti 18. put da nezvanična Crna Gora odaje počast žrtvama ovog ratnog zločina, a 13. put da se žrtava sjećamo ispred zgrade policije u Herceg Novom-navode iz te tri NVO u pisanom obraćanju.
-Pozivamo Vas da ove godine zajedno obilježimo 30. godišnjicu ovog ratnog zločina, da odamo poštu žrtvama okupljanjem i polaganjem cvijeća na mjestu s kojega su odvedene u smrt, da bismo skrenuli pažnju da se taj zločin osuđuje s najviših nivoa vlasti, da država saosjeća sa porodicama žrtvama i da želi da spriječi da se ikada više bilo što slično ne ponovi-dodaju u pozivu čelnicima.
Iz HRA, CGO-a i Anime podsjećaju da je crnogorska policija u maju 1992. nezakonito uhapsila najmanje 66 osoba, civila, starosti od 18 do 66 godina, koji su u Crnu Goru izbjegli od rata u Bosni i Hercegovini, i predala ih vojsci bosanskih Srba da im posluže za razmjenu ratnih zarobljenika.
U stanici policije u Herceg Novom je bio sabirni centar.
-Dana 25. maja 1992, jedna grupa uhapšenih izbjeglica je autobusom iz sabirnog centra u Herceg Novom upućena u KPD Foča, koji je već tada imao sva obilježja koncentracionog logora za nesrpsko stanovništvo (utvrđeno presudom Haškog tribunala protiv upavnika tog logora, Milorada Krnojelca).
Samo nekolicina je uspjela da preživi mučenja kojima su bili izloženi u tom logoru.
Dva dana kasnije, 27. maja 1992. godine, druga grupa uhapšenih izbjeglica iz Herceg-Novog je sprovedena autobusom na teritoriju Republike Srpske 'gdje je trebalo da uđu u sastav grupe Muslimana za razmjenu za zarobljene srpske teritorijalce.'
Svi su oni ubijeni na teritoriji BiH, ali još uvijek nisu pronađena sva njihova tijela, niti se pouzdano zna za mjesto njihovog stradanja-dodaju iz NVO.
U dopisu podsjećaju i da su HRA, CGO, ANIMA i član Savjeta za građansku kontrolu rada policije Aleksandar Saša Zeković prije 11 godina uputili tri inicijative, od kojih je jedna upućena tadašnjem predsjedniku Skupštine Ranku Krivokapiću i svim šefovima poslaničkih klubova da se proglasi Dan sjećanja na žrtve zločina deportacije izbjeglica 1992. godine.
Druga je bila upućena predsjedniku Vlade Igoru Lukšiću, ministru unutrašnjih poslova Ivanu Brajoviću i ministru kulture Branislavu Mićunoviću, kao i tadašnjem predsjedniku Opštine Herceg Novi Dejanu Mandiću da se podigne spomen obilježje žrtvama deportacije izbjeglica 1992. godine ispred objekta Uprave policije u Herceg Novom, i tako podrži želja porodica stradalih žrtava.
-Te 2011. godine je predloženo i da crnogorska policija uputi izvinjenje zbog nezakonitog hapšenja i izručivanja izbjeglica njima neprijateljskoj vojsci Srpske Republike BiH-dodaju u obraćanju Abazoviću, Adžiću i Brđaninu.
Ističu da nijedna inicijativa do danas nije prihvaćena.
-Prvu inicijativu smo, u maju 2021. ponovili predsjedniku Skupštine Crne Gore Aleksi Bečiću.
Drugu inicijativu smo ponovili u septembru 2021. predsjedniku Skupštine Opštine Herceg Novi Ivanu Otoviću i ministarski prosvjete, nauke, kulture i sporta Vesni Bratić.
Treću inicijativu smo ponovili na memorijalnom skupu održanom 2021. godine-.
Iz HRA, CGO-a i Anime navode da je nekadašnji predsjednik Skupštine opštine Herceg Novi Dejan Mandić izjavio 2015. da Herceg Novi nije spreman da podrži inicijativu za podizanje spomen obilježja, kao i da se u vezi s tim nije obraćao višim instancama, konkretno Ministarstvu kulture.
-Inicijativa je te 2015. godine iznijeta na glasanje, ali nije dobila potrebnu većinu jer je većina odbornika Skupštine opštine bila uzdržana (DPS, Izbor, Novska lista) ili odsutna (SNP, Klub Demokrata).
Izrazili smo razočarenje i žaljenje zbog ovakve odluke. Pozdravili smo tada odluku gospodina Dragana Šimraka i gospođe Milice Berberović iz SDP-a i Jovane Šijaković iz Izbora da glasaju za ovu inicijativu-.
-Zatim smo istu inicijativu uputili 10. septembra 2018. predsjedniku Skupštine Opštine Herceg Novi, kao i predsjedniku Vlade Crne Gore, ministrima unutrašnjih poslova i kulture.
Inicijativu smo istog dana elektronskom poštom dostavili i svim odbornicima i odbornicama u Skupštini Opštine Herceg Novi.
Na naše pismo odgovorilo je samo Ministarstvo kulture, koje nas je rješenjem br. 01-3376/2 od 21.9.2018. godine, obavijestilo da je Zakonom o spomen obilježjima 'propisano da program podizanja spomen obilježja donosi Skupština opštine, glavnog grada i prijestonice uz prethodnu saglasnost Ministarstva kulture', kao i da 'ukoliko bi Opština Herceg Novi ovakvu inicijativu ocijenila opravdanom i uvrstila u svoj program podizanja spomen obilježja, kao i dostavila prijedlog Ministartvu kulture, oni bi takav prijedlog razmotrili i donijeli odgovarajući akt- navodi se u dopisu.
U vezi druge inicijative da se ustanovi Dan sjećanja za žrtve deportacije izbjeglica 1992. godine, iz tri NVO su kazali da im je dostavljen dopis broj 00-32-2/21-476/1 od 2. novembra 2021. godine u kojem predsjednik Skupštine, Aleksa Bečić, navodi da se "uređenju pitanja Dana sjećanja u Crnoj Gori može pristupiti samo 1 Pismo ministra policije Nikole Pejakovića Danijeli Stupar od 18. avgusta 1992. godine, br. 905/3. sistemski, donošenjem odgovarajućih zakonskih rješenja", tačnije izmjenama Zakona o državnim i drugim praznicima, jer istim nije ustanovljen "Dan sjećanja" kao poseban praznik u Crnoj Gori.
-U vezi treće inicijative, da crnogorska policija uputi izvinjenje zbog nezakonitog hapšenja i izručivanja izbjeglica, oglasio se 2018. tadašnji ministar unutrašnjih poslova Mevludin Nuhodžić i saopštio da ,deportaciju izbjeglica treba posmatrati iz perspektive nevinih žrtava, iskazao je duboko žaljenje zbog njihovog stradanja i saosjećanje sa bolom njihovih porodica-podsjećaju iz NVO.
Prvi put je, dodaju, 2020. skupu zvanično prisustvovao predstavnik Uprave policije - načelnik Centra bezbjednosti Herceg Novi Goran Banićević.
Njima su se prvi put, pridružile i savjetnice ministra unutrašnjih poslova Sergeja Sekulovića, Jelena Ćorluka i Dijana Popović-podsjećaju u dopisu HRA, CGO i Anima.
Iz te tri NVO su kazali kako se nadaju da će premijer, ministar i šef policije razmotriti i podržati njihove inicijative i da će im se pridružiti na obilježavanju 30 godina od počinjenog zločina.
